Çiftçinin biri, yaşlı ama zengin bir adama borçlanmış. Hasat işleri iyi gitmeyince borcunu ödeyememiş. Zengin adam borca mukabil çiftçinin genç ve güzel kızının izdivacına talip olmuş. Genç kızın gözyaşları, kalpleri yumuşatmamış.
Sonunda yaşlı adam bir çare söylemiş. “Avucuma iki çakıl taşı alacağım: Biri siyah diğeri beyaz. Siyah evlilik; lâkin, beyaz çakıl taşını bulursan, seni eşim olarak almaktan hem vazgeçeceğim, hem de babanın borcunu sileceğim” demiş. Genç kız çaresiz %50 kurtuluş imkânı sunan bu formüle rıza göstermiş. Muhatabı kurnazlık peşindeymiş; eğilip yerden iki çakıl taşı almış ama, yan gözle onu seyreden kız, her ikisinin de siyah olduğunu görmüş. Oyunu bozsa, adam gene “ya evlilik ya da babanı iflâsa sürükler, cezaevinde süründürürüm” diyecek….
İşte o anda tartışmayı sonlandıracak ve kendisini de kurtaracak bir formül düşünmüş.Bazen kendinizi çıkmaz sokakta sanırsınız, fakat fevri davranmayıp sükûnet içinde muhakeme ederseniz çıkış yolunu bulursunuz. En doğru seçenek, ilk akla gelen değildir. Düşünüp ihtimalleri soğukkanlı olarak tarttığınızda, zorluklardan, hasar almadan sıyrılabilirsiniz.
Adam, iki siyah çakıl taşını ufak bir keseye koymuş ve kıza içinden birini seçmesini söylemiş. Kız, iki taşı birden alıp “zoraki koca” adayının yalanını yüzüne vurabilir ya da siyah taşı çekip kaderine boyun eğebilirdi. Ama farklı bir tercihle bu belâdan kurtulmayı başarmış. Nasıl mı?
Kız keseden aldığı taşı, sanki sakarlık yapmış gibi, rengini kimseye göstermeden, yere düşürmüş. Toprağın üstü çakıl taşı kaplı.. Düşenin rengi belli olmuyor. Hiç bozuntuya vermeden yaşlı adama dönüp demiş ki: “Aman Allahım ne kadar beceriksizim… Ama mesele değil. Kesedeki çakıl taşı siyah mı beyaz mı, bakalım. Ona göre yere düşürdüğümün rengi ortaya çıkar.”
Yaşlı talip, hilesini itiraf edememiş. Böylece genç kız, hem istemediği biriyle evlenmekten kurtulmuş; hem de babasını hapse girmekten kurtarmış.
Umutsuzluk nedeniyle korkup kaçma. Umut umutsuzluğun ötesindedir. Aş, yürü, geç onu. Karanlık geçidin ötesinde ışık bulacaksın.
Andre Gide