Yaşamımızın her anını geçmişin pişmanlıkları ve geleceğin kaygılarını düşünerek sürdürürüz.Erken yaşlarda hayatın akışını yarına dair beklentiler oluşturur.İlerleyen yaşlarda geleceği planlamak yerini, geçmişi sorgulamaya bırakır.Hayatın gündemini keşkeler belirler artık.

Bu arada esas yaşamamız ve düşünmemiz gereken içinde bulunduğumuz an akıp gitmektedir. Geçmişin ve geleceğin kesişme noktası yaşadığımız andır.Napolyon’un dediği gibi;Yasaların işlemediği tek bir hırsız vardır ve bu hırsız insanoğlunun en değerli şeyini çalar: zaman.Kimse geçmişini geri satın alabilecek kadar zengin değildir! Hayatta asıl önemli olan; hala yaşıyorken, asla geç olmadığına inanmaktır.

Neden pişmanlık duyarız.Bu duygu hata yaptığını düşünen insanın kendini affedememesinden kaynaklanır. Burada önemli olan, insanın yanlış yaptığına dair inancıdır.Söz konusu yanlış, sadece düşünce yada duygu seviyesinde de olabilir. Yapılan yanlış bir iş için kendinizi suçlarsınız çünkü kendinizi affedemezsiniz.Bu tecrübeyi geçmişte bırakıp hayatınıza devam edemezsiniz.

Mutlaka hepimizin kendini suçlu hissettiği zamanlar vardır, ancak bazı insanlar bu duyguyu daha yoğun yaşarlar.Ne zaman hata yapsalar, uzun süre bu hatayı unutamazlar.Doğal olarak zamanla bu yoğunluk nedeniyle kendine güvensizlik, endişe ve affedememek bir yaşam biçimine dönüşür.

Pişmanlık  kişinin kendisini suçlayan ve eleştiren bir iç ses olarak hissedilir.Birçok insan pişmanlığı bir saplantı olarak yaşamakta ve onu her fırsatta suçluluğa dönüştürmekte, kendisini değersizleştirmektedir.

Pişmanlıklar; parmak izleri gibi, kişiye özeldir. Pişmanlık duygusundan kurtulmanın yolu buna sebep olduğuna inandığımız hatalarımıza farklı bir bir bakış açısı getirebilmektir.Yaşamımız, sınavlar ve deneyimlerle doludur. Acılar, mutluluklar, başarılar, başarısızlıklar bunların hepsi hayatımızın anlamını oluşturur. Gençliğin kıymetini ihtiyarlar, huzurun kıymetini huzursuzlar, sağlığın kıymetini hastalar, hayatın kıymetini ölüler bilir.Bunlardan birini yaşamadan diğerinin önemini anlayamayız.Ama hayatın kıymetini anlamak için ölümü bekleyemeyiz.Nietzsche’nin dediği gibi;

Öyle bir hayat yaşadım ki,

Cenneti de gördüm, cehennemi de

Öyle bir ask yasadım ki

Tutkuyu da gördüm, pes etmeyi de

Bazıları seyrederken hayati en önden

Kendime bir sahne buldum oynadım

Öyle bir rol vermişler ki

Okudum okudum anlamadım

Kendi kendime konuştum bazen evimde

Hem kızdım hem güldüm halime

Sonra dedim ki ‘ söz ver kendine ‘

Denizleri seviyorsan, dalgaları da seveceksin

Sevilmek istiyorsan, önce sevmeyi bileceksin

Uçmayı seviyorsan, düşmeyi de bileceksin

Korkarak yaşıyorsan, yalnızca hayati seyredersin

Öyle bir hayat yaşadım ki, son yolculukları erken tanıdım

Öyle çok değerliymiş ki zaman

Hep acele etmem bundan,

Anladım…

Hatalarımız bizim öğretmenlerimizdir. Onlar başımıza geldiğinde eğer görmesini ve ders almasını bilirsek gerçek deneyimi kazanmış oluruz. Bu nedenlerden dolayı hatalardan pişmanlık duymak yanlıştır. Bizi gereksiz yere olumsuz duygu ve davranışlara iter. Ama biz hatalarımızı pişmanlıkla değil, öğretici yanıyla karşılarsak, gerçek huzura ve başarıya kavuşuruz

Kişinin  sağlıklı bir psikolojiye sahip olabilmesi büyük ölçüde, içinde bulunduğu anı ne kadar yaşayabildiğine bağlıdır. Dün neler olduğu, ya da, ertesi gün neler olabileceğinin önemi yoktur. İnsanın düşünmesi gereken zaman, içinde bulunduğu andır. Asıl olan budur. Geçmiş adı üzerinde olmuş, bitmişlerin adıdır. Tekrar o an bir daha geriye gelmez. Önemli olan burada yaptığımız hataları tecrübeye dönüştürebilmektir.Geleceğimizi kaygılar üzerine kurmamalıyız.Yarınlara umutla bakmalı ama, hayallerimizin içinde bulunduğumuz anı götürmesine izin vermemeliyiz.Sonuçta yaşayacağımiz hayatın limiti belli, takdir edilen nefesin bir fazlasını kimse kimseye veremez.O halde hayat aldığımız nefes kadardır.

Deneyimlerle öğrendiğimiz yeni bilgilerimizi iyice incelemeliyiz. Bunun benzerleriyle tekrar karşılaştığımızda yaklaşım ve eylemlerimizde neler yapmamız gerektiğini anlamalı ve yapabilmeliyiz. Gelecek başka zorluklar için kendimizi hazırlamalıyız. Hatalarımızdan asla pişmanlık duymayıp, olumsuz duygulara kapılmayıp yolumuza devam etmeliyiz.Özellikle yaptığımız hatalar yarınlar için şevkimizi ve özgüvenimizi kırmamalıdır.Yaptığımız şeyler için pişmanlık zamanla geçer, hayatta unutamayacağımız en büyük pişmanlık, pişman olurum diye yapmadıklarımızdır.Şebnem Kısaparmak’ın söylediği gibi;

Keşkeleri çıkardım hayatımdan

Eyvallahlar bana göre degil artık

Bana göre değil pişmanlıklar

Keşkeleri çıkardım hayatımdan.

Ferguson’da Michael Brown’ın ölümü ardından başlayan gösteriler ile ABD’de siyahilerin 19. yüzyıldan bu yana süren mücadelesi tekrar gündemde. Birçok kişiye göre olaylar sadece ırkçılıkla değil sınıf çatışmasıyla da ilgili…

“Biz buraya kendi isteğimizle gelmedik. Bizi topraklarımızdan söküp zorla getirdiler. Şimdi halimize bak. Şu caddenin üzerinde tam 7 tane içki dükkânı var. Ama okullarımızda doğru dürüst eğitim yok. Alkol ve işsizliğe mahkûm ediliyoruz!” Ferguson’da bir eylemcinin bağırarak sarf ettiği bu sözler siyahî genç Michael Brown’ın beyaz bir polis tarafından öldürülmesinden sonra sokağa dökülen kalabalığın bir cinayetten daha fazlasına isyan ettiğinin en büyük kanıtıydı.

Her cinsten, her ırktan insanın kaynaştığı yer olarak bilinen bu ülkede, gerçekten de her çeşit insan var. Ama herhalde hepimizin aklına ilk gelen ırk, zenciler olacaktır. Zenciler bugün eski kölelik günlerinden uzakta görünüyorlar. Ama boyunlarında görünmeyen esaret halkalarını anlamak zor değil.

Akıllıca planlanmış para yönetimi matematikten daha fazlasını gerektirir.Bunu rakamlarla izah edemezsiniz.Psikolojik ve duygusal etkenler başarı yolunda engeldir.Esasında kural çok basit;kazandığından az harca ve erken ve sık sık yatırım yap ki emekli olduğunda rahat edesin.

İlk maaş aldığınız günü düşünün.Bir yetişkin olduğumuz gün bizden beklenen davranış kazandığımız parayı yönetebilmemizdir, ama çok azımız bunu başarma yeteneklerine sahiptir.Eğitim sistemi bizi nasıl meslek sahibi olacağımız konusunda eğitir ve yetenekler kazandırır.Fakat nasıl tasarruf yapacağımız, nasıl yatırım yapacağımız ve parayı nasıl çalıştıracağımız konusunda bir finansal eğitime ihtiyacımız var.

Tıpkı araba kullanmak ve müzik aleti çalmak gibi para yönetimi de öğrenilebilir ve öğrenmek için hiçbir zaman geç değildir. Para yönetimi daha fazla para kazanmamızı sağlayacak sihirli bir formül değildir;sahip olduğumuz paradan maksimum verim elde etmemizi sağlar.Öncelikle para yönetme becerinizi gözden geçirmenizde fayda var.Şu sorulara içtenlikle cevap verebilirseniz kendinizi test etmiş olursunuz;

•    Kendi paranızı yönetmek için ne kadar çaba harcıyorsunuz?
•    Haftalık, aylık ve yıllık ne kadar harcama yaptığınızın kaydını tutuyor musunuz?
•    Çok küçük faydalar sağlayacak konularda yaptığınız harcamalar sizi hiç üzdü mü?

Para yönetiminin ilk adımı bütçedir.Bütçe sözcüğü birçok insanda korku ve hayal kırıklığını çağrıştırır.Bütçeniz kendi paranız için yaptığınız planlamadır ve bu planlama, tercihlerinize ve önceliklerinize göre belirlenir.Bunu nasıl yapacağını bilmeyen insanlar zamanla  hayal kırıklığı yaşayabilirler.Bütçe yapmanın faydaları;

• Bütçe, finansal hedeflerimize ulaşmamızı sağlayan yol haritasıdır.
• Paranın bizi değil, bizim parayı yönetmemizi sağlar.
• İmkanlarımız dahilinde yaşayıp yaşamadığımızı gösterir.
• Tasarruf ve yatırım yapmamızı kolaylaştırır.
• Borçlarımızdan kurtulmamıza yardım eder.
• Çocukların eğitimi ve emeklilik gibi uzun vadeli harcamaları karşılamamıza yardım eder.
• Doğru ve kârlı yatırımlar yapmamızı sağlar
• En önemlisi, kafamızın rahat olmasını sağlar!

Öncelikle işe finansal durumunuzu gözden geçirerek başlayın; Şu anda kredi notunuz ne durumda, ne kadar borcunuz var, paranızı yönetmek ve harcamalarınızı karşılamak için kredi kartı kullanıyor musunuz?

Bütçe planını tamamladığınızda  gelir ve giderinizi hesaplayabileceğiniz ve gelecek için planlar yapabileceğiniz sağlam bir temel oluşacaktır.Bu plan yedi aşamadan oluşur;

• Hedeflerinizi belirleyin
• Gelirlerinizi belirleyin
• Giderlerinizi belirleyin
• Planınızı uygulamaya başlayın
• Bütçeniz fazla veriyorsa yatırım olanaklarını araştırın
• Bütçeniz açık veriyorsa harcamalar kısmaya çalışın
• Harcamalarınızı kısamıyorsanız, ek gelir yaratmanın yollarını düşünün
• Bütçenizi yeniden düzenleyin ve keyfini çıkarın

1.AŞAMA:Hedeflerinizi belirleyin

Paranızı yönetebilmeniz için öncelikle neyin sizin için önemli olduğunu, nelerin sizi mutlu edeceğini belirlemeniz gerekiyor.Örneğin kredi kartı borçlarınızı kapatmak, yeni bir ev almak, tatile çıkmak, yeni bir iş kurmak, hangisi sizin için daha önemli.Bu örnekler çoğaltılabilir, siz öncelikle kısa, orta ve uzun vadede hedefler belirlemelisiniz.Örneğin kısa vadede kredi kartı borcunu kapatmak veya yeni bir cep telefonu almak, orta vadede tatile çıkmak veya yeni bir araba almak, uzun vadede emeklilik planları yapmak veya bir ev sahibi olmak hedefleriniz olabilir.

Bir çok insan finansal problem yaşar çünkü ne yapmak istediklerini net olarak bilmezler ve bundan dolayı rastgele para harcarlar.Kendinize ait net hedefler ortaya koymak planınızı inşa etmekte size yardımcı olacaktır.Bu plan kısaca finansal hedeflerinize nasıl ulaşacağınızı gösteren bir harita olacaktır.

Finansal hedeflerinizi belirlerken gerçekçi olun, tasarruflarınızı ilerleyen aşamalarda arttırabilirsiniz. Başlangıçta başarmak için planlama yapın.Bunları belirlerken ne kadar sürede ne kadar tasarruf yapmanız gerektiğini net olarak ortaya koymalısınız.

Ortaya koyduğunuz hedeflere ulaşabilmek için aile bireylerinin tamamının üzerinde hemfikir olduğu bir plan yapmalısınız.Bu aile içi müzakere gerektirir.Açıkça ifade etmek gerekir ki;aile bireyleri inanmaz ve sizinle aynı bakış açısına sahip olmaz ise bu planı uzun süre sürdürmeniz imkansızdır.Özellikle çocuklarınız için bu süreç çok önemli.Bir taraftan hedeflerinize ulaşırken diğer taraftan onlara şimdiden tasarruf yapmanın ne kadar değerli bir davranış olduğunu öğretmiş olacaksınız.

Bütçe planının başarıya ulaşması için tüm aile bireyleri aktif olarak rol almalıdır.Aile içi toplantılarda durum belli sürelerde müzakere edilmeli ve gerekirse küçük ayarlar yapılmalıdır.Aile bireyleri harcamaların nereye yapıldığı konusunda haberdar olmalıdır.Harcama yaparken aile bireylerinin onayını alırsanız zorlu zamanlarda onları ikna etmek hiç de zor olmayacaktır.Başarıya ulaşmak için suçlama yerine çözüme odaklanmalısınız.

2.AŞAMA:Gelirlerinizi belirleyin

Hedeflerinizi ortaya koydunuz.Şimdi para nereden geliyor bunu belirleme zamanı.Para yönetmeyi öğrendiğimizde bunu alışkanlığa dönüştürebiliriz.İşe ailenin gelir kaynaklarını ve bunların tutarlarını ortaya koymakla başlayın.Bütün kaynaklar küçük büyük demeden istelenmelidir;maaş, kira, komisyon gelirleri, bonuslar ve diğerleri.

Burada gözden kaçırılmaması gereken husus maaş ve kira gibi düzenli gelirleriniz yanında sıra dışı gelirleriniz olabilir.Bu tip gelirlerinizi son üç yıllık ortalamalarını göz önünde bulundurarak on ikiye bölün ve aylık tutarını bulun.

3.AŞAMA:Gidelerinizi belirleyin

Sıra geldi gider kalemlerini belirlemeye, işin en zor kısmı da bu.Bir çok insan gelir kaynaklarını söylemekte açıktır fakat giderleri sıralarken biraz gizemlidir.Eğer harcamaları çıkarabildiyseniz başlamak için doğru yerdesiniz.Çünkü bir çok aile harcamaların hesabını yazılı olarak tutmaz, bunları kredi kartı ekstresinden, faturalardan öğrenir.

Bazı harcamalar haftalık ve aylık olur;akaryakıt, market ve fatura harcamaları gibi.Mevsimsel olan harcamalarda da vardır;hediye almak, tatil, kıyafet almak ve ev bakımı gibi.Bu tip harcamaları aylık olarak hesaplamak için yıllık tutarı on ikiye bölmek işinizi kolaylaştıracaktır.

Bütün harcamaları yazdıktan sonra göreceksiniz ki yazdıklarınızdan fazla harcamanız var ve bunları bulamayacaksınız.Harcama kalemlerini net olarak listelemenin yolu tüm aile bireylerini üç ay takip etmektir.Aile bireyleri başlangıçta harcamalarını net olarak söylemekten kaçınacaklardır.Şimdi kaçınma zamanı değil tüm harcamaları açık bir şekilde ortaya koymalısınız ki planlama süreci gerçekçi olsun.

Harcamalarınızın kaydını tutuğunuzda göreceksiniz ki, paranızın bir kısmını ihtiyacınız olmayan işler için kullanmışsınız.Bu harcamalar genellikle içgüdü ile yapılmıştır ve planlı değildir.

İnsanlar dürtü ile harcamayı çeşitli sebepler ile yaparlar.Eğer kendinizi iyi hissediyorsanız keyif almak veya keyfinizi sürdürmek, eğer kendinizi kötü hissediyorsanız daha iyi hissetmeye çalışmak için bu tip harcamaları yaparsınız.

Alışveriş yapmak için yaptığınız gezintilerle bakmak için yaptıklarınızı birbirinden ayırın ve tedbir alın.Eğer bakmak için dışarı çıkıyorsanız yanınıza para ve kart almayın.

Dürtü ile yapılan harcamalar genellikle insanın stres seviyesi ile doğrudan alakalıdır.Az stresli olduğunuz anlar telafi edilebilir fakat yoğun stres içinde bulunduğunuz anlar sizi batırabilir.

Doğru işleyen para yönetiminin anahtarı isteklerlerle ihtiyaçları ayırmaktır.Bir şeyin ihtiyaç mı istek mi olduğunu ayıramıyorsanız bir müddet almayın.Belli bir süre geçtikten sonra gerçekten onsuz yapamayacağınıza kanaat getirirseniz, bu gerçekten bir ihtiyaç olabilir.Ancak çok gerekli ihtiyaçlar örneğin barınma ve ulaşım bile istek içerir, burada ciddi değerlendirmeye ihtiyacınız var.Örneğin tüm ulaşım masraflarını gözden geçirdiniz ve bir araba almanın daha karlı olacağına karar verdiniz, peki nasıl bir araba.

4.AŞAMA: Planınızı uygulamaya başlayın

Peki, gelir ve ödeme tarihleriniz çakışıyor mu? Bu önemli. Bir ayın tümünü göreceğiniz, her günün önemli gelir ve ödemelerini yerleştireceğiniz bir tabloya ihtiyacınız olacak.

Öncelikle gelir ve ödeme günlerinin çakışmaması için tedbir almanız gerekiyor.Faturaların ve banka kredilerinin son ödeme tarihlerini, taksitlerinizi paranızın geleceği tarihe göre firmalarla görüşerek ayarlayabilirsiniz.

Bütçe yapmanın püf noktası onu yüzde bazında yapmaktır.Sahip olduğunuz gelire göre bütçe yapmak  orta ve uzun vadede planınızı aksatır.2500 Lira  aylık maaş alan birinin kira bütçesi için aylık 500 Lira ayırdığını düşünün.Bu kişinin işinden ayrıldığını ve maaşının 1500 Liraya düştüğünü düşünün.

Giderler bölümüne sizden çıkan her şeyi yazmalısınız.Bu sadece yaptığınız fatura ödemelerinden ibaret değildir;tasarruf hesabınıza yatırdığınız para da bir giderdir.Bütçenize şeklini verdikten sonra üzerinde düşünmelisiniz;bu harcama kalemini bu seviyeye düşürebilir miyim, bu olmadan ben yaşamıma devam edebilir miyim veya bütçe fazla veriyorsa bunu ne yapmalıyım gibi sorulara cevap bulmalısınız.

Finansal felaketlerde kendinizi koruyacak tedbirler almalısınız(Acil durum fonu).Tasarruf için ayırdığınız para belki bir gün beklenmedik durumlarda çıkış yolunuz olacak.Tasarruf için ayırdığınız para sadece finansal hedeflere ulaşmanızı sağlamayacak aynı zamanda beklenmedik durumlarda sigortanız olacaktır.Burada mesele bütçe planlamasına devam edebilmektir.Beklenmedik bir durumda biraz tasarrufunuz yoksa bütçe planlamasını sağlıklı bir şekilde sürdüremezsiniz.Acil durumlar için ayırmış olduğunuz bir tasarruf hesabınız varsa bu durumda bireysel kredi veya kredi kartı kullanmak zorunda kalmazsınız.

Tasarruf yapmaya sadık kalmanın en kolay yolu bankanıza bu hesaba aktarılması için otomatik ödeme talimatı vermenizdir.

Başlangıçta tasarruf yapmakta çok zorlanacaksınız.Fakat önemli olan başlamak.Kendinizi çok zorlamayın, başlangıçta küçük miktarlar ile başlayın.Bunu yapmayı başardığınızı gördükçe daha fazlasını ayırmak için zamanla kendinizi zaten zorlayacaksınız.Yıllar sonra baktığınızda tasarruflarınızın ne kadar hızlı yükseldiğine inanamayacaksınız.

Maaş veya gelirleriniz hangi aralıkla geliyorsa bütçe planlamasını da o takvime göre yapmalısınız.Gelirleriniz aylık, yıllık veya mevsimsel olabilir.Bunların toplamını on ikiye bölüp aylık planlama yapmakta fayda var.

Geleceğinizi tahmin ettiğiniz gelir kalemlerini hesabınızda görünceye kadar buraya yazmayın.

Herkes aylık düzenli bir gelire sahip değildir Bazıları mevsimlik gelir elde ederken, bazıları kendi işini yapar bazıları da elde ettiği komisyon gelirleri ile yaşamını sürdürür.Gelirinizin hangi aralıkta olduğu hiç fark etmez, bunlar sizin bir bütçe oluşturmanıza engel değildir.Özellikle kendi işinizi yapıyorsanız kişisel ve iş bütçesini mutlaka ayırmalısınız.

Eğer düzenli bir gelire sahip değilseniz uygulayabileceğiniz birinci strateji şu şekilde olabilir.Son üç yılı göz önünde bulundurarak ortalama yıllık gelirinizi tespit edin ve on ikiye bölerek aylık gelirinizi bulun.Eğer aylık gelir harcamalarınızı karşılamıyorsa gelirlerinizi arttırmanın veya giderlerinizi düşürmenin yollarını bulmalısınız.

İkinci strateji bir holding hesabı kurmak ve kendinize her ay buradan sabit maaş vermek olabilir.Bu durumda holding gelirleri bazı aylar yüksek iken bazı aylar düşük olacak fakat sizin kişisel aylık geliriniz değişmeyecektir.

5.AŞAMA: Bütçeniz fazla veriyorsa yatırım olanaklarını araştırın

Amacımız zaten bütçenin fazla vermesini sağlamak.Başlangıçta elinizdeki para çok küçük olacak, yatırım imkanlarını iyi araştırın, hata yapmayın.Buradaki miktar büyüdükçe daha büyük yatırım imkanlarını araştırmanız gerekecek.

6. AŞAMA:Bütçeniz açık veriyorsa harcamalar kısmaya çalışın

Tasarruflu olmak, önce israf etmemek demektir.  Boşa geçen zaman, gereksiz yere çalışan bir alet hatta verimli kullanılamayan zaman ve emek bile israftır.Tasarruf, zor zamanlarda değil, refah dönemlerinde yapması gereken bir eylemdir. Tasarruflu olmak, dönemsel bir tedbir değil bir iş yapma biçimi, bir dünya görüşü, bir hayat tarzıdır.Bütçeniz açık verdi ise bu bir tehlike işareti! Zorunlu harcamalarınıza bir kez daha bakıp, kısabilecekleriniz varsa kısmayı deneyin.

7.AŞAMA: Harcamalarınızı kısamıyorsanız, ek gelir yaratmanın yollarını düşünün

Temel harcamalarınızı kıstınız buna rağmen bütçeyi denkleştiremiyorsunuz.Bu durumda gelirlerinizi arttırmanız gerekiyor.Küçük bir araştırma ile mesai sonrası evden yapabileceğiniz işler bulabilirsiniz.Ders vermek, uzmankirala gibi sitelerde evden iş yapmak gibi.

8.AŞAMA:Bütçenizi yeniden düzenleyin ve keyfini çıkarın

En iyi planlar bile izlenmeye ve gerekiyorsa yeniden değerlendirilmeye muhtaçtır.Durum değişebilir, hatalar yapılabilir ve ihtiyaçlarınız değişkenlik gösterebilir.

Bütçeyi yaptıktan sonra özellikle ilk üç ay izlemek için daha çok gayret sarf etmelisiniz.Bütçeyi hazırlarken ortaya koyduğunuz hedefler gerçekçi mi bunu görmeniz gerekiyor.Hayal mahsulü hedeflerlerle bütçe planlamasını sürdüremezsiniz.

İlk yıl planınızı her ay düzenli olarak gözden geçirmelisiniz.Eğer işler yolunda gidiyorsa ikinci yıl üç ayda bir ve yine işler yolunda gidiyorsa üçüncü yıl yıllık olarak planınızı gözden geçirmelisiniz.

Planınızı uygularken hayatınızda büyük değişimler olabilir.Bu durumlarda bütçeyi tekrar gözden geçirmeniz ve yeniden düzenleme yapmalısınız.Bütçe bir defa yapılan ve kendi kendine devam eden bir faaliyet değildir.Sürekli izlemeniz, yeniden değerlendirmeniz ve müdahale etmeniz gerekir.

Tasarruf yapabildiğiniz aylar mutlaka önce kendinize ödeme yapın , yani kendinizi ödüllendirin.Göreceksiniz bu uygulama ile planınıza daha çok sahip çıkacaksınız.

Para yönetme alışkanlığınız geliştikçe, kendinizi daha rahat hissedeceksiniz ve zamanla bu planı uygulamanın ve takip etmenin daha kolay yollarını keşfedeceksiniz.

Bana göre israfı engellemenin ilk adımı, israf ettiğimizin farkına varmaktır. Eğer kaynakları israf ettiğimiz bilincine varmazsak tasarruf yapmayı aklımıza bile getirmemiz mümkün değildir. İhtiyaç olmadan tüketilen, yerinde kullanılmayan, kullanıldığında artı değer üretmeyen her kaynağın israf olduğunu fark etmek, tasarrufun ilk adımıdır. Hayatımızı bu gözle değerlendirerek israfı önlememiz mümkündür.

Daha iyi bir hayatı talep etmek, kendimiz ve ailemiz için daha fazla tüketmeyi istemek hepimizin hakkı. Buna kimse karşı çıkamaz;  ama yarın da iyi yaşamak istiyorsak yeni bir denge kurmaya ihtiyacımız var.

Para idaresini bilmeyen bir adamı mahvetmenin en emin yolu, ona biraz para vermektir.

Suriye’deki savaş ortamı, yaklaşık 5 milyon Suriyeliyi evinden ederken, dünyanın en büyük mülteci gruplarından birisi haline gelen Suriyelilerin en çok göç ettiği ülkelerin başında Türkiye geliyor. Ancak yüz binlerce Suriyeli, metropollerde dilenciliğe, evsizliğe, ağır çalışma koşullarına mahkum oluyor ‘Açık kapı politikası’ ile Suriyeli mültecilerin gelmesi için sınırları açan Türkiye, son dönemde bu insanlara karşı yoğunlaşan gösteriler ve saldırılara sahne oluyor.Türkiye’nin Suriyeli mülteciler sorunu büyüyüp, derinleşirken, ufukta bir çözüm görünmüyor. Ülkenin dört yanında toplumsal gerginliklere yol açan sorun kontrolden çıkabilir.  Suriyeliler ile yerel halk arasındaki gerginlik yalnızca Suriye sınırındaki kentler ya da kasabalarda yaşanmıyor. Suriye sınırından uzakta ve geniş nüfusu sayesinde dışarıdan gelenleri hazmetme kapasitesi daha büyük olan kimi şehirlerde de benzer bir durum söz konusu.

İstanbul’daki yeni yaşamını anlatan Halepli bir babaya ait şu sözler çok dikkat çekici:”Suriye’de iken iki kızım üniversiteye gidiyordu, burada yaklaşık iki aydır tekstil atölyesinde 11-12 saat ayakta çalışıyorlar. Daha önce Suriye’de hiç çalışmadılar, şimdi akşam ayakları şişmiş hâlde eve geliyorlar. Biri aylık 500 TL alıyor, diğeri 400 TL alıyor. Pazarlık yapma şansımız yok, kaç para verirlerse razı olmak durumundayız.”

Mülteci sayısı 4 milyonu aşacak

Suriye’de son üç yıldır süren çatışmalı ortamdan kaçan 4 milyondan fazla insan yerlerinden yurtlarından ayrılmak zorunda bırakıldı ve 2,5 milyona yakın insan komşu ülkelere sığındı. Sığınılan bu ülkelerin başında Suriye ile 877 km. sınırı olan Türkiye geliyor. Suriye’den Türkiye’ye kaçanların sayısının sınırdan yasadışı girenler de hesap edildiğinde 1 milyon 200 bini aştığı tahmin ediliyor. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) Temsilcisi Carol Batchelor, 2014 sonuna kadar dünya genelindeki Suriyeli mülteci sayısının 4 milyon 100 bine ulaşacağını belirtirken, “Gelecek yıl Türkiye’deki Suriyeli mülteci sayısının 1,5 milyonu bulacağını düşünüyoruz” diyor.

Ülkemizdeki Suriyeliler’in statüsü

En başından belli bir zamana kadar hükümet tarafından ısrarla ‘mülteci değil misafir’ tanımlamasının yapılmaya çalışılması şaşırtıcıydı. Zira ulusal hukuk ve uluslararası hukukta hiçbir terminolojik karşılığı ve altyapısı olmayan ‘misafir’ kelimesinin ısrarla kullanılmaya çalışılmasında, Suriyelilere ‘istediği gibi muamele etme’ arzusu rol oynadı. Türkiye, ‘mülteci’ dememekte ısrarcı olsa da uluslararası hukuk gereği, çatışmalardan dolayı ülkesini terk eden ve bunun aksi ispatlanmadıkça statüsü ‘mülteci’ olarak kabul edilenler statüsünde Türkiye’deki Suriyeliler.

Suriyeli mültecilerin sahip olduğu haklar

Kamplarda yaşayanların faydalandığı öncelikli hak, ‘geçici koruma’ ilanı sebebiyle ‘sınır dışı edilmeme hakkı’. Sonrasında tüm temel ihtiyaçlarına ulaşma imkânları mevcut.Kamp dışındakiler ise hele ki ‘kayıtlı değiller’se tam anlamıyla görmezden geliniyorlar ve hiçbir hakları yok. Kamp dışında yaşayan, fakat valiliklerde kayıt olanlar ise sağlık hizmetine ücretsiz erişme hakkına sahip. Onun dışında kamp dışında yaşamak ziyadesiyle zor. Yaşadıkları sorunların başında barınma geliyor. Yaşadıkları dil sorunu sebebiyle çalışmaları ve eğitime ulaşımları çok sınırlı kalıyor. Yiyecek çoğu zaman insani yardım örgütleri tarafından temin ediliyor. Ancak bunlar da düzenli ve sistematik değil maalesef.

Suriyeli mülteciler için hazırlanan kampların durumu

Kamplardaki durum dünyadaki diğer kamplarla karşılaştırıldığında iyi,sorun güvenlikle ilgili.Kamp güvenliği konusunda kamp yönetiminin keyfi tutumları konusunda sorunlar yaşanıyor.Siyasi bölünmenin neden olduğu kutuplaşma sebebiyle, ‘rejim yanlıları’, kamplarda ‘muhalifler’ olduğu için, ‘muhalifler’ de ‘rejim yanlıları’ olduğu için kamplarda kendilerini güvende hissetmiyorlar. Bu sadece siyasi görüşten dolayı değil, çoğu zaman da ‘mezhep farklılığı’ndan kaynaklanan bir tedirginlik. Özellikle Suriye’den gelen Alevi mülteciler, kamplarda kalmak istemiyor, kalsalar bile kimliklerini gizleyerek yaşıyorlar. Ayrıca kampların bir kısmının konumu da BMMYK tavsiye kararlarına da aykırı olarak sınıra çok yakın inşa edildi. Bu durum, yetkililere hatırlatıldığında ise cevap, ‘o kriterler mülteciler için, buradaki insanlar misafirler’ oluyor. Kamplarda oluşan bir diğer sorun ise ‘mahremiyet hakkı’nın korunamamasından kaynaklanıyor ve insanlar bundan rahatsız.

Kamplar dışında yaşayan mültecilerden kaynaklanan sorunlar

Sıkıntıların nedeni büyük ölçüde mültecilerin bulunduğu şehirlerdeki ev ve iş sahiplerinin bu insanları suiistimal etme iradeleri. Bu grupların kırılganlıklarını fırsata dönüştürmeye çalışıyorlar. Zira dil bilmeyen, geldiği yere yabancı ve ne şartta olursa olsun para kazanmak zorunda olan, dolayısıyla pazarlık şansı olmayan bu insanları normalin altında ücretle, sigortasız ve çalışma izni aramadan çalıştıran iş sahipleri, bu sorunun esas kaynağı.Birkaç ailenin bir arada yaşamak zorunda kaldığı evlerin fiyatlarını belirleyen yine ev sahipleri. Mültecilerin pazarlık edemeyecek halde olmasından faydalanarak kira fiyatlarını yükseltiyorlar.

Dilencilik yaygınlaşıyor

Kamplar dışında yaşayan yüz binlerce Suriyeli İstanbul, Ankara, İzmir, Gaziantep ve Şanlıurfa gibi metropollerde işsizlik ve barınacak yer ihtiyacı nedeniyle dilenciliğe başlıyor. Birçokları otobüs duraklarında, parklarda ve metruk binalarda yaşamaya çalışıyor. İş bulabilecek kadar şanslı olanlar ise çok düşük ücretlere inşaat, tekstil, makine gibi sektörlerde güvencesiz olarak ve yarı yevmiyeye çalıştırılıyor. Uzmanlar Türkiye’nin sığınmacıların ihtiyaçlarını daha fazla kamp kurarak halletmesinin mümkün olmadığını belirterek, Suriye krizinin daha da uzayacağı ve sığınmacıların geri dönüş ihtimallerinin azalacağı öngörüsüyle konuya ilişkin kalıcı çözümler üretilmesinin kaçınılmaz olduğunu kaydediyor.

Mültecilerin eğitimi

Üniversite düzeyinde lise diploması olanların ve Türkçe bilenlerin, diğer tüm yabancı öğrenciler için olduğu gibi sınava girip yeterli puanı aldıkları takdirde bir programa yerleştirilmeleri mümkün. Suriye’de üniversite eğitimini sürdürürken yarım bırakıp Türkiye’ye sığınanların ise, gerekli tüm belgeleri sunarak yatay geçiş başvurusu yapmaları mümkün. Bu durumda bölümler ÖSYS kontenjanlarının yüzde 10’nunu geçmeyecek şekilde başvuruları değerlendirebiliyorlar. Belgeleri olmayanların özel öğrenci olarak dersleri takibi mümkün, ancak diploma söz konusu değil bu durumda.

Hükümetin mülteci politikası

Suriyeli mültecileri kapsayacak Geçici Koruma Yönetmeliği henüz çıkmadı. Yönetmelikle birlikte hak ve yükümlülükler de belirlenebilecek. Ancak yönetmelik çıkınca yine de özellikle geleceğe yönelik net bir politika sunulabilecek mi, burası meçhul. Suriye krizinin sona erip, insanların evlerine dönebilecek güveni hissetmeleri çok uzun sürebilir. Dolayısıyla Suriyeli mültecilerin daha çok uzun süre, belki de sürekli Türkiye’de kalmaları söz konusu olabilir. Bu gerçeği kabullenip, toplumsal entegrasyona yönelik politikalar üretilmeli.

Mülteciler için yeni kamplar kurulması

Suriyeli mültecileri yeni kamplara yollamak çözüm olmadığı gibi sürdürülebilir de değil.Kampların hangi işlevi gördükleri önemli ve zorla kampta tutmanın şartları ve amacı önemli. Barınma ve diğer temel ihtiyaçların karşılanması konusunda destek olmak amaçlanıyorsa yine de insanların ikna edilmesi gerekiyor. Ama amaç, bir nevi gözaltı veya idari gözetim ise o zaman farklı bir durum karşımıza çıkıyor. Zorla, insanların iradesi dışında kamplara göndermek ve çıkışlarına izin vermemek bir nevi gözaltı olarak değerlendirilebilir. Maalesef uluslararası hukuk mültecilerin gözaltı/idari gözetim altında tutulmasını tamamen yasaklamıyor, ancak böyle bir uygulamaya ancak gerçekten başka çare olmadığı zorunlu şartlar altında, en son çare olarak ve sınırlı bir süre için başvurulması gerektiği vurgulanıyor. BMMYK, yine de bunun başvurulmaması gereken bir yöntem olduğunu söylüyor ve insan hakları örgütleri de mültecilerin gözaltında tutulmamasının bireyler üzerinde yarattığı derin ve tamir edilmesi zor travmalara dikkat çekiyor.

Suriyeli mültecilerin entegrasyonu

Çalışma ve istihdam ile birlikte barınma ve eğitim haklarına ulaşımı düzenleyecek bütünlüklü bir sosyal politika gerekir. Zira Suriyeli mültecilere yönelik yürütülen hâlihazırda kamplarda ikamet temelindeki politikanın Türkiye’ye bedeli üç milyar lirayı aşmış durumda. Bunun karşısında ise bir entegrasyon planı olmadığından böyle bir plana aktarılacak kaynağın miktarı hesaplanamıyor. Ancak bir süre sonra Suriyeli mültecilerin üretime katılacağı ve artı değer üreteceği kalıcı bir planlamanın faydaları elbette ki daha fazla olacaktır. Fakat Türkiye, her ne kadar hukuken ‘geçici koruma’ politikasına getirilen zaman sınırını ‘2+1’ yılla sınırlamamış olsa da, halen Suriyeli mültecilerin geçici olarak burada ikamet ettiği görüşünde. Suriye’de savaş durumunun ne zaman sonlanacağının belli olmaması ve olsa da kurulan yeni rejim karakterinin belirsizliği, bu ‘geçicilik’ algısını yanlış olduğunu gösteriyor. Aynı zamanda Ortadoğu’da artık kronikleşen ‘Filistinli mülteciler sorunu’nu da iyi tahlil ederek sürdürülebilir bir entegrasyon planı ortaya konulmalı. Suriyeli mültecilerin sadece para akıtılan kamplara hapsedilmesinin yerini, onlara uygun olarak planlanmış bir eğitim ve üretim sistemi almalı ve bu insanlar gündelik hayata adapte edilmeli.

Suriyeli çocukların eğitim sorunu

Dünyanın her yerinde mültecilere dair yapılan araştırmadan ortaya çıkan somut bir sonuç var. Eğer mültecilere ve özellikle onların çocuklarına insanca yaşayacakları bir ortam sunmaz iseniz o çocuklar şiddet sarmalına kapılıp karşınıza daha büyük bir toplumsal fatura ile çıkar. O nedenle, Suriyeli çocukları Türkiye’nin sorunu olarak ele almak gerekir. Öncelikle bu konuda ivedilikle dil sorunun çözülmesi lazım. Mevcut okullarda Türkçe hazırlık sınıfları açılabilir. Türkiye’de Suriyeliler için çok sayıda Suriyeli öğretmen var. Bunlar istihdam edilebilir ve belli bir müfredat konusunda eğitim verilebilir. Şu anki haliyle bazı illerde özellikle de dini gruplarca sunulan dini eğitimler var. Ancak pek çok Suriyeli eğitimlerin sadece din ekseninde yapılmasında rahatsız. Her 4 çocuktan 3’ünün ailesinden birisini kaybettiği, her üç çocuktan birinin fiziksel şiddete uğradığı ve her üç çocuktan ikisinin ailesinden birisinin fiziksel şiddete uğradığını gördüğü gibi vahim bir tablo var karşımızda. Bu çocukların rehabilite edilmesine yönelik adımlar atılmalı.

Türkiye 3,5 milyar dolar harcadı

Böylesine çaresiz ve muhtaç insanlardan oluşan bir göç her ülkeyi zora sokar. Nitekim Avrupa ülkeleri ve ABD bu mülteci göçünde neredeyse hiç yardımcı olmadılar, birkaç bin çok üst düzey nitelikte mülteciyi göçmen olarak almakla yetindiler. Asıl yük Türkiye, Ürdün, Lübnan, Irak ve kısmen de Mısır’ın üzerinde kaldı.Birleşmiş Milletler Enformasyon Merkezi verilerine göre, 2 Temmuz 2014 itibariyle yakın coğrafyadaki Suriyeli mültecilerin yüzde 28’i Türkiye’de ikame ediyor. Türkiye 10 ilde yaklaşık 220 bin Suriyeliye ev sahipliği yapan 22 kamp kurmuş durumda. Son 2,5 yılda hem kamplarda hem de kamp dışında yaşayan Suriyeliler için sağlanan sağlık hizmetlerine ücretsiz erişimin yanı sıra Türkiye gıda, barınma, eğitim ve kamplarda mesleki eğitimler de sağlıyor. BM verilerine göre, Türkiye’nin Suriyeli mülteciler için bugüne kadar harcadığı para miktarı 3,5 milyar dolara ulaşmış durumda. Ancak bu önlemlerin hiçbiri akın akın ülkelerini terk etmeye devam eden Suriye vatandaşlarının insani ihtiyaçlarını karşılamaya yetmiyor. Türkiye’deki Suriyeli mültecilere yardım yapan tek ülke Türkiye değil. Suriye içerisindeki muhaliflere ciddi maddi destek veren Körfez’deki Arap ülkelerine mensup iş adamlarının Türkiye’deki mülteci kamplarından da desteklerini esirgemediğini gözlemledik. 24-26 Mayıs tarihleri arasında mülteci kamplarını ziyaret eden Kuveytli bir yardım heyeti, kamplardaki çadırların her birine mini buzdolabı ve vantilatör bağışında bulundu.Kuveyt’ten önce ise Katar ve Suudi Arabistan’daki yardım kuruluşları, Hatay başta olmak üzere İslahiye, Kilis ve Ceylanpınar’daki kampları ziyaret etti, kamptaki mültecilere para yardımında bulundu.

Bu sorunun yol açtığı güvenlik sorunları

Mülteci sorunu kanayan bir yara gibi büyürken bu sorun diğer devletler açısından bakıldığında Türkiye’nin önemli bir zayıf halkası haline de gelmiş durumdadır. Unutmayınız bugün dünyada en çok istihbaratçının olduğu yerler Irak, Suriye ve Türkiye. Bölgede istihbaratçı kaynıyor. IŞİD veya El Nusra militanı sandığınız pek çok Batılı… Peşmergelerin, Özgür Suriye Ordusu’nun, PKK’nın ve diğerlerinin içinde pek çok yabancı unsur bulunuyor.Aynı şekilde mülteci görünümünde pek çok istihbaratçı da Türkiye, Ürdün ve Lübnan’da görev yapıyor. Amerikan kaynaklarına göre sadece Irak’ın üzerinde ABD casus uçakları hergün 50’den fazla uçuş yapıyor. Buna benzer uçuşlar Suriye ve diğer bölge ülkeleri üzerinde de yapılıyor. Elbette yabancı gözler ve kulaklar Türkiye’yi de yakın takibe almış durumda. Kilis, Gaziantep, Adana, Hatay, Mersin ve çevresinde bu gözetleme daha yoğun bir şekilde sürüyor.

Neler yapılmalı

Aslında yapılması gerekenlerin önemli bir kısmı bundan birkaç yıl önce yapılmalıydı. Yani ‘kritk eşik’ denilen 100 bin mülteci sınırı 12 defa aşılırken…

Bugün yapılacaklara baktığımızda ise sınırda daha özenli bir kontrol ve yeni gelenlerin kayıtlarının ve takiplerinin daha iyi tutulması gerekir.

Eskiden gelmiş olanlara geçici bir kimlik verilmesi ve seyahat sınırlandırmaları da düşünülebilecek diğer önlemlerdir.

Suriyeli mülteciler eğitim durumları, yaşları, meslekleri ve diğer açılardan tasnif edilmeli, buna göre yerleşimlerine dikkat edilmelidir.

Eğitim ve meslekleri dikkate alınarak öncelikli istihdam programları oluşturulmalı, bu konuda Türk ekonomisinin ihtiyaçlarına göre bir yerleştirme yapılmalıdır.

Her il ve ilçeye mülteci kotası konmalı, o sayıların aşılmasına asla müsaade edilmemelidir…

Sokaklarda çocukları dilendirenler, fuhuşa zorlayanlar vs. sınır dışı edilmeli veya cezalandırılmalı, özellikle İstanbul gibi büyükşehirlerde sokakta yaşayan mülteci manzaralarına izin verilmemelidir…

Eğer mültecilere ve özellikle onların çocuklarına insanca yaşayacakları bir ortam sunmaz iseniz o çocuklar şiddet sarmalına kapılıp karşınıza daha büyük bir toplumsal fatura ile çıkar.

Suudi muhalifler, Suudi Arabistan’da araba sürme yasağını delen iki kadının ‘terör suçları mahkemesinde yargılanacağını’ belirtti.

Suudi 25 yaşındaki Luceyn el Hadlul ve 33 yaşındaki Maysa el Amudi bir aya yakın bir süredir gözaltında tutuluyordu.

Muhaliflerin aktardığına göre Suudi kadınlar, araba kullandıkları için değil,sosyal medyada yaptıkları yorumlar nedeniyle terör suçları mahkemesine sevk edildi. Suudi kadınlar kısıtlamaların kaldırılması talebiyle sosyal medya dâhil birçok platformda bir dizi kampanya başlattı.

Mutlak monarşi ile yönetilen ve şeriatın hüküm sürdüğü Suudi Arabistan Krallığı, dünyada kadınların en kötü koşullar içinde yaşadığı ülkelerin başında geliyor.

Suudi kadınların içinde bulunduğu şartlara ve ortaya koydukları mücadeleye biraz olsun içeriden bir gözle bakabilmek için “Vecide” filmini izlemenizi tavsiye ederim. Bir kadın tarafından bu filmin çekilmiş olması ayrı bir cesaret ve her türlü takdiri hak ediyor. Suudi Arabistan’ da kadın olmak nasıl bir şeydir? Her bakımdan etkileyici bir film olan Vecide’nin izleyenlere hissettirmeyi amaçladığı temel duygu bu. Kadınlara her şey yasak!

Filmin kahramanı 10 yaşındaki kız, kadının insan olarak bile kabul edilmediği, yaratık muamelesi gördüğü bir coğrafyada dünyaya geldiğinin henüz farkında değil. Her ne kadar annesiyle babası arasındaki ilişkideki dengesizliği ve annesinin acı çektiğini gözlemlese de her çocuk gibi heveslerinin peşinde. Özgür ruhlu, güçlü kişilikli, kafasına koyduğunu yapabilecek kapasitede, cesur bir kız.

Vecide’nin annesi meslek sahibi bile olsa bu ülkede kadının iradesinin, arzularının nasıl hiçe sayıldığını simgeleyen bir karakter. Kocasını mutlu etmek, ona bir oğul veremediği için ikinci bir eş almasını engellemek için çırpınan sıcak bir kadın.

Bu ülkede şeriat baskısı altında adeta bir köle gibi yaşayan kadınların sosyal yaşamı neredeyse yok diyebiliriz, daha doğrusu bırakın sosyal yaşamı temel haklarından bile yoksunlar.

Siyah çarşaf giymek zorundalar. 2008’de ülkenin önde gelen din adamı şeyh habadan, “iki göz erkekleri baştan çıkarıyor” diyerek peçenin yalnızca tek bir gözü açıkta bırakması gerektiğini söyledi, eğer peçe ile gözleri açıkta bırakan kısım geniş olursa, bu aralığın transparan bir kumaş ile gölgelenmesi gerekiyor. (gözlerden tahrik olmak, inanılır gibi değil. Bu durumlarda sorunu bakış açısının sahibinde aramak gerekiyor). Kutsal kitaba bu yorumu katarak arka planda her türlü haltı yiyeceksiniz ve bunun adına da İslamiyet diyeceksiniz.

Kadına bu yasakları getiren zihniyet her şeyi yapabilme özgürlüğüne sahip; erkeklere dört eşle evlenebilme hakkını veriyor, eşlerin Müslüman olması gerekmiyor. Kadınlar ise sadece Müslüman erkeklerle evlenebiliyor, kocası ikinci bir eşle evlenmek isterse buna itiraz edemiyor, kendi isteği ile kocasından boşanamıyor ve boşandıktan sonra çocuklarını göremiyor. Ayrıca kocası tarafından şiddete maruz kalırsa, şikayetçi olamıyor.

Mahkemelerde iki kadının tanıklığı bir erkeğinkine eşdeğer görülüyor. Kadınların oy kullanma hakkı yok. Suudi kadınların çoğu, fotoğraf çektirmenin fetva ile günah ilan edilmesinden dolayı, kimlik kartına bile sahip değil. Kimlik kartına sahip olmayan kadınlar, hiçbir resmi işlemi yaptıramıyor.

Suudi kadınlar, kadın hastanesinde hemşirelik, kızlar okulunda öğretmenlik gibi birkaç meslek dışında çalışamıyor, kendi işini asla kuramıyor.

Kadın erkeklerle konuşamıyor. Ayrıca sokakta başınıza bir şey gelirse kadın suçlu. Şeriata göre tek başına sokakta ne işiniz var? İffetinizi koruyamadığınız için suçlusunuz.

Din polisi korkusundan kendi mahallelerinde bile tek başlarına dolaşamayan kadınların Suudi Arabistan sınırları dışına çıkmak için kocalarından ya da babalarından izin almaları gerekiyor.

Her şey dinin gereği olarak öğretiliyor, muhalif olmak İslam dinine karşı olmak demektir.

Duvarlarla çevrili binalarda, pencereleri açıp dışarıyı seyredemezsiniz, pencereler duvarlara açılır. Balkonun yasak olduğu bir ülke.şaka gibi

ŞIRNAK’ın Cizre İlçesi’nde PKK’nın Gençlik yapılanması olarak bilinen ‘Yurtsever Demokratik Gençlik Hareketi’ (YDGH) ile Hür- Dava Partisi (Hüda-Par) üyeleri arasında silahlı çatışma çıktı. Polis panzerleri sokaklara kazılan hendekler nedeniyle çatışmaya müdahale etmekte zorlandı. Şırnak Valiliği Cizre’de çıkan olaylarda 2 kişinin öldüğünü, 3 kişinin de yaralandığını açıkladı.

Peki, bu toprakların yaklaşık 23 yıla yayılan en kanlı siyasi davası nasıl başladı?

Hizbullah- PKK’nın “Ölümle” sonuçlanan ilk karşılaşmasının, Haziran 1990’da Şırnak’ta Hizbullah’ın bölgedeki önemli isimlerinden Hasan Tekin’in öldürülmesiyle başladığı kabul edilir. PKK’nın, 1991 yılında İdil’de Sabri ve Hayriye Karaaslan’ı öldürmesi ise iki örgüt arasındaki çatışmanın gün yüzüne çıkışıdır.

“Sol/ liberal” çevrelerce “Hizbulkontra” olarak nitelendirilen Hizbullah’ın 1992 yılında “PKK saldırılara karşılık verme” kararı almasıyla başlayan yaklaşık 5 yıllık süreçte, bine yakın kişinin hayatını kaybettiği düşünülüyor.

Zaman zaman Hizbullah’a yakın sivil toplum örgütlerine yönelik saldırılılarla gündeme gelen gerilim yıllardır “düşük seviyede” sürüyordu.

2013 yılında Dicle Üniversitesi’nde yaşanan olaylar sırasında yeniden kamuoyunun gündemine gelen Hizbullah- PKK çatışması, dönemin HÜDAPAR Genel Başkanı Hüseyin Yılmaz ile DTK Eşgenel Başkanı Ahmet Türk’ün yürüttü temaslar sonucunda büyümeden önlenmişti.

HÜDAPAR’ın katıldığı ilk seçim olan 2014 Yerel Seçimleri döneminde BDP’nin seçim çalışmalarını engellediğini iddia eden HÜDAPAR yöneticilerine BDP Eşgenel Başkanı Selahattin Demirtaş, ”Partimizin, çalışmalarını engelleme kararı yok, bunlar halk tarafından sevilmedikleri için her yerde tepki ile karşılaşıyorlar” yanıtını vermişti

15 Temmuz’da Dağkapı Meydanı’nda açılan iftar çadırını ABD Adana Başkonsolosu John L. Espinoza’nın ziyaret edeceği haberi üzerine yaklaşık 500 kişilik grup iftar çadırına saldırmıştı. Saldırı sırasında 8 kişi yaralanmış ve iftar çadırı yerle bir edilmişti.İddiaya göre bu saldırıyı Hizbullah’a yakınlığıyla bilinen HÜDA-PAR taraftarları yapmıştı

Kobane’deki gelişmeler sonrasında 6-7 Ekim tarihlerinde başta Diyarbakır, Mardin, Batman ve Van olmak üzere bölgede başlayan protesto gösterileri sırasında, göstericilerle güvenlik güçleri arasında çatışmalar yaşandı. Hizbullah’a yakın isimlerin güvenlik güçlerine destek oldukları iddialarıyla birlikte gösterilerin adresi değişti.

Mardin’in Dargeçit ilçesinde, “Hizbullah’ın Partisi” olarak kabul edilen Hür Dava Partisi/Hüdapar İlçe Başkanı’nın iki göstericinin ölümüne neden olduğuna ilişkin haberlerle birlikte “bardak” taştı. Önemli merkezlerde, Hüdapar’a, Hizbullah’ın öncülüğünü yaptığı “Peygamber Sevdalıları Platformu” üyesi dernek ve vakıflara saldırılar başladı.

Örgütün basın bürosu tarafından yapılan açıklamada, “Kobane’deki gelişmeler bahane edilerek Müslüman halkımıza yönelik komple bir saldırı ve savaş dayatıldığı görülmektedir. Bu durumda saldırıya uğrayan herkesin nefs?i müdafaa hakkı vardır.”denildi.

Diyarbakır’da yaşanan şiddetli çatışma sonrası her iki taraf da tansiyonu düşürecek açıklamalardan kaçınmıştı. Ve çok geçmeden Adana’da 90’lı yıllarda yaşanan infaz görüntüleri yeniden yaşanmaya başlandı. Kürtçe yayın yapan Azadiye Welat gazetesi çalışanı Kadri Bağdu 14 Ekim’de gazete dağıtımı yaptığı sırada uğradığı silahlı saldırı sonrası hayatını kaybetti.

Gazete dağıtımı yaptığı sırada ensesinden tek kurşunla vurulan Azadiya Welat gazetesi çalışanı Kadri Bağdu’nun ölümünden sonra bu kez de Van’da bir esnaf ensesine sıkılan tek kurşunla öldürüldü. Van’ın İskele Caddesi’nde 66 yaşındaki Muhammet Latif Şener, ensesine ateş edilerek öldürüldü.

Bingöl’ün Karlıova ilçesinde kendisini takip eden araçtan açılan ateş sonucu Hür Dava Partisi (HÜDA PAR) üyesi Fethi Yalçın hayatını kaybetti.Bu olay üzerine açıklama yapan Hüda-Par Bingöl İl Başkanı Hamdullah Tasalı, “Bütün kardeşlerimize çağrıda bulunuyoruz, herkes kendi güvenliğini alsın, kendi nefsi müdafaasını yapsın” dedi.

Hizbullah neden parti kurdu?

Hizbullah lideri Hüseyin Velioğlu’nun da Ocak 2000’de Beykoz’da öldürülmesiyle birlikte örgütte bir değişim dönemi başladı. Bu dönemin en önemli aktörü, Velioğlu’nun öldürülmesi sonrasında başlayan operasyonlarda tutuklanan ya da yurt dışına kaçan yaklaşık 4 bin Hizbullah üyesinin aileleriyle “dayanışmayı ve örgütsel ilişkiyi sürdürmeyi” amaçlayan “Mustazaflarla Dayanışma Derneği” idi.

Özellikle bölgede düzenlediği Kutlu Doğum Haftası etkinlikleriyle adını duyuran Mustazaf- Der, bölgede örgütle onlarca dernek ve vakfı da Peygamber Sevdalıları Platformu adı altında toplamayı başardı. Mustazaf- Der ile sivil toplum çalışması yürüten Hizbullah, bir yandan da Türkiye Siyaseti’ne legal bir partiyle girmenin tartışmasını başlattı.

Hizbullah tabanından partileşme yönünde çok baskı geliyordu. Hizbullah’a yakın gençler de her anlamda daha ‘aktif’ olmak istiyordu. Partileşme olmasaydı bu aktif olmak isteyen gençlerden daha büyük baskı gelecekti ve belki de bu kitle sertleşecekti. Ne BDP (HDP), ne PKK ne de AK Parti bizi temsil ediyor diyen bir kitle var. AK Parti’yi biraz fazla ılımlı görüyorlar. HDP de PKK’yla ilişkili ve “Bizim partimiz değil” diyorlar. Bu tartışmalar Hür Dava Parti- HÜDAPAR’ın kurulmasıyla sonuçlandı.

Gerginliğin sebebi nedir?

İŞİD kesinlikle Türkiye ve başka yerlerdeki İslamcılar için bir ilham kaynağı oldu. Hizbullah siyasi parti kurarak  “Artık şiddete başvurmayacağım, siyaset yapacağım.”mesajı verdi. Hizbullah’a baktığımız zaman hem dindar, hem de siyasi ve kültürel olarak bir Kürt kimliği taşıyor. Hizbullah yetkilileri “Biz milliyetçi değiliz” diyorlar. Bölgeye baktığımız zaman Kürtlerin oldukça dindar bir halk olduğunu görürsünüz.Hizbullah, dindarlıkla Kürt kimliği gibi iki unsuru bir araya getiriyor.

Hizbullah’a baktığımız zaman hemen hemen hepsi Kürt ama yine de bir ulus devlet peşinde değiller, onlar için önemli olan İslam ümmeti. Dine dayalı bir bakış açıları var. Son on senede fakirlere yardım, Kurân kursları gibi faaliyetlerle tabanını daha çok genişletmeye çalıştı.

Hüda-Par’ın lider kadrosuyla gençleri arasında bir ayrışma var. Radikal eğilimli gençler aktif olmak istiyorken, lider kadrolar onları tutuyor. Gençlere sürekli sakin olmaları yönünde telkinlerde bulunuyorlardı. Gençler çok sabırsız ve Hizbullah aktif olmayınca El Kaide’yle ya da başka radikal örgütlerle bağlantıya geçmeye çalışıyorlar. Ancak lider kadro kesinlikle siyaset yapmak, o yolda ilerlemek istiyor. Yani Hamas’ı örnek alıyor. Diğer yandan da gençler artık daha çok baskı yapacak. Gençler siyaset yapmayı, ‘durup beklemek’ olarak görüyorlar ve bunu istemiyor.

Olayların büyümesini istemeyen herkesin temennisi Hüda-Par’ın siyasi hayatına devam etmesi ve bu yoldan çıkmaması. Ama sallantıda olduğu kesin. Eskiden PKK ve Hizbullah büyük ölçüde Güneydoğu’daydı. Şimdi PKK’yı destekleyenler de, Hizbullah sempatizanları da Türkiye’nin dört bir yanında. Çatışma olursa her yerde olacak. Hizbullah’ın liderlik kadrosu Almanya’da ama henüz çatışmanın Avrupa boyutu olmadı.

PKK’yı destekleyenler, barış sürecinin geldiği nokta ve Ortadoğu’da oluşan vaziyet yüzünden çok kızgın ve her an her şey olabilir.PKK kaynakları “Hizbullah” adında bir örgütün varlığını “kesinlikle” kabul etmiyor. PKK, Hizbullah’ı “1990’lı yıllardan bu yana silahını Kürt Siyasi Hareketi’ne yöneltmiş bir Hizbulkontra örgütlenmesi” olarak nitelendiriyor. Hizbullah’ın IŞİD’e karşı adı konulmamış bir desteği olduğunu, Hizbullah’a yakın isimlerin IŞID ile birlikte savaştıklarını, IŞİD’e lojistik destek verdiklerini iddia ediyor.

PKK çevresi, örgütün cezaevinden tahliyesi sonrası yurtdışına kaçmayı başaran lideri Edip Gümüş’ün Kurban Bayramı mesajını hatırlatıyor. Gümüş’ün, “Müslüman olarak bilinen ve Müslüman olduklarını dile getiren hiçbir oluşum bizim düşmanımız olamaz.Ancak hiçbir oluşumun; İslam’a, Müslümanlara ve insanlığa karşı yaptıkları yanlışlıklarını tasvip etmeyiz. Bununla beraber varsa, yanlışlıklarını, İslam dairesi içinde kendimize has bir üslupla söyleriz” sözlerine dikkat çeken PKK çevresi, “IŞİD’i düşman olarak görmeyen Hİzbulkontra’nın bölgedeki varlığına izin verilmeyecek” değerlendirmesi yapıyor.

Agos gaetesinde Fatih Gökhan DİLER tarafından yapılan tespit çok önemli:2011 yılında Peygamber Sevdalıları Platformu’nun Diyarbakır’da düzenlediği “Kutlu Doğum” etkinliğinde yaklaşık 300-400 bin kişiyi toplamayı başardılar.İnsanlar bakıyorlar ve bu örgütün dindar olduğunu ve onlara hitap ettiğini görüyorlar. Bu bağlamda Hüda-Par’a destek büyüyebilir.PKK gibi köken olarak Marksist bir örgüt; böyle dindar bir toplumdan, bu denli büyük bir destek alabiliyorsa bu devletin 30 yıldır devam eden yanlış politikaları yüzünden.Çünkü Kürt toplumuyla PKK’yı yan yana getirdiğimde bağdaştıramıyorum.

Bundan sonra ne olur?

PKK-Hizbullah çatışmasının yeniden alevlenmesine sevinip “yesinler birbirlerini” diyen çok kişi var. Ama unutmamak lazım: 90’lardaki çatışmayı körükleyen “derin” unsurların hemen hepsi tasfiye oldu, ancak hem PKK, hem Hizbullah varlıklarını daha da güçlenerek bugünlere taşıdılar.

Kısa vadede bu çatışma her iki tarafa da belli zararlar verebilir ama en büyük zararı, zaten gergin olan atmosferi daha da kızıştıracağı için tüm ülkeye verecektir.

Muhtemelen İmralı’dan gelen talimatlar ışığında, KSH  bu çatışmaya son vermek isteyecektir.

Hizbullah da yasal alandaki kazanımlarını riske atacak bu çatışmanın sürmesini istemeyecektir.

Bununla birlikte, barış zaten mümkün değil ancak şu aşamadan sonra ateşkes bile kolay olmayacaktır.

Ayrıca Kürtler arasında zaten belli bir potansiyele ve örgütlenmeye sahip olan (IŞ)İD bu çatışmanın sürmesi için elinden geleni yapacaktır.

Kaynakça

http://www.haberdiyarbakir.com/pkk-hizbullah-catismasi-kurdlere-zarar-verir-64133h/

http://www.agos.com.tr/tr/yazi/8266/pkk-hizbullah-catismasi-tum-turkiyeye-yayilabilir

http://www.cnnturk.com/fotogaleri/turkiye/pkk-hizbullah-catismasi-neden-basladi-hudapar-nasil-dogdu?

http://www.posta.com.tr/turkiye/HaberDetay/Hizbullah-ve-PKK-catismasi-yeniden-mi-basladi-.htm?ArticleID=249991

http://www.gazetevatan.com/rusen-cakir-685591-yazar-yazisi-yine-pkk-hizbullah-catismasi-ve-yine-yesinler-birbirlerini-aymazligi/

Dün Hürriyet Gazetesinde bir haber okudum, haber kısaca şu şekilde verilmiş;

ANTALYA’da bir anadolu lisesinde geçen ay 11’inci sınıfların geometri dersinin yazılı sınavında, 5 öğrenci kopya çekerken yakalandı. Öğrencilerden E.T.’nin (16) ailesi, disiplin sürecinde kızlarıyla görüşen evli rehberlik ve psikolojik danışmanlık öğretmeni M.S. (47) hakkında, tacizde bulunduğu yönünde suç duyurusunda bulundu. İddiaya göre öğretmen, kız öğrenciye arkadaşlık ve ilişki teklif etti, teklifini kabul ederse disiplin cezası almayacağını söyledi. Öğrencinin ise bu sözlerin ne anlama geldiğini sorduğu belirtilen şikâyet dilekçesinde öğretmenin, “Cezan okuldan atılmak, ama ben cezanı hafifleteceğim. Ev tutarım sana, hem kızım, hem eşim olursun” dediği, okul dışında ve otelde buluşma tekliflerinde bulunduğu öne sürüldü.

Son yıllarda hem ülkemizde hem de dünyada ahlak yoksunluğundan kaynaklanan benzer olayların sayısındaki artış dikkatinizi çekmiştir. Gazete ve televizyonlarda çok sık gördüğümüz, duyduğunuz zaman tüylerinizi diken diken etmesi gereken bu olaylar maalesef halkımızın gözünde normalleştirilmeye çalışılıyor. Öyle olaylar oluyor ki, bir tepkiyi bile fazla görüyoruz. Doğadaki en enteresan varlık insanın bana göre en enteresan davranışı kanıksamak; her şeye alışıyoruz.

Her olay kendi içinde değerlendirilmelidir. Özellikle hassasiyet gerektiren buna benzer olaylarda genelleme yapmak yanlışlar zincirini beraberinde getirir, bir iki kişi yüzünden binlerce değerli öğretmenimizin kalbini incitiriz.

Öğretmen;hayatını öğrencilerine adamış, ailelerin şahsiyetinin ve geleceğinin belirlenmesinde  çocuklarını güvenle emanet ettiği kişidir.

Anne babalar çocuğun biyolojik varoluşunun kaynağını oluşturur. Öğretmenler ise zihni ve ahlaki yönden onların şahsiyet oluşumunu sağlar. Öğretmen öğrenci ilişkisini bu açıdan değerlendirmek gerekir.

Bu tür olaylarda henüz ergenlik aşamasında olan bir öğrencinin öğretmenine duygusal bakımdan ilgi göstermesi yadırganacak bir durum değildir. Anne babası dışında bir çocuğun belki hayatında kendine idol olarak belirlediği kişilerin başında öğretmen gelir, bu zaman zaman platonik aşka da dönüşebilir. Yadırganması ve tepki gösterilmesi gereken öğretmenin davranışıdır.

Öğretmen, karşısındakinin yaşı ve cinsiyeti  ne olursa olsun, bu türden ilişkiyi reddetmelidir, bunun dışındakiler öğretmenlik mesleğinin hiçbir ilkesiyle bağdaşmaz.

Okulda herkesin statü ve rolleri belirlenmiştir. Öğretmen; derste öğrettiklerinin yanında rol modeli olması nedeniyle öğrenciyle iletişim içindedir, her davranışıyla öğrencinin gözü önünde yer alır. Öğretmenin ağzından çıkacak bir söz, bir ilke, bir ahlaki ya da entelektüel duruş, öğrencilere verilebilecek en büyük ders olabilir. Öğretmenin bu özelliği onda bilginin, becerinin, yaratıcılığın yanında yüksek bir ahlak bilincini zorunlu kılar.

Ahlak; insanın yaşam biçimi ve hayatının yol haritasıdır. Ahlak hepimizin yüreğinde bulunan bir duygudur. Zaman zaman onu görmezden gelsek de özellikle yalnız kaldığımızda “vicdan azabı” olarak bizi uyarır.

Aslında önem verilir ve uygulanırsa bireyleri ve toplumu mutlu edecek etik ve ahlaki değerlere insanoğlu nedense sıklıkla uyum göstermez ve bu kurallara karşı aksi yönde davranışlar sergiler. Peki insanoğlunu buna iten sebepler nelerdir?

İnsan isterse en temel ahlak kurallarını bile dilediği şekilde esneterek kendisiyle uyumlu bir hale getirebilir. Önemli olan ahlak kurallarının yüreğimizdeki yeridir. Bu da ancak eğitim ile oluşur. Bu eğitim evde başlar, okulda devam eder.

Aslında bu ve buna benzer olaylar ahlaki yozlaşmanın bir sonucudur ve bu yozlaşmanın önünde durmuyorsak hepimiz suçluyuz. Eğer ahlaki yozlaşma varsa, bunda hepimizin payı vardır.

Bir toplum gerek kişisel, gerekse toplumsal ahlakını küçük yaşta yapılan eğitim ile belirler. Bu sonuç okul gibi devletin olanaklarından ziyade aile ortamı içinde yapılan eğitimle elde edilir. Bu nedenle toplumsal bir ahlâktan bahsetmek istiyorsak aile içi eğitime ağırlık vermemiz gerekir. Daha küçük yaştan öğretilmelidir ki; ideallerimiz gerek kişisel gerekse toplumsal ahlak kurallarına uyumlu olmalı ve başkaları için kötü örnek oluşturmamalıdır.

İnsanlığın var oluşundan bu yana tüm toplumsal kabullerin, tüm dinlerin ve temel hukuk kurallarının varmak istedikleri en önemli temel hedef kişisel ve toplumsal ahlak kurallarının yaygınlaştırılması ve insanlığın bu kurallar çerçevesinde ilerlemesidir. Ahlak esasen toplumu çöküntüden kurtaracak ve toplumun muhafazasını sağlayacak bir araçtır.

Hayat hak etmediği değerleri sunar bazılarımıza. Onlar bile şaşırırlar merdivenleri nasıl bu kadar hızlı çıktıklarına. Yukarıdan bakmaya başlarlar arkadaşlarına, kendilerine değer verenlere. Bir müddet sonra iş iyice şirazeden çıkmaya başlar. Sorumluluk ağır gelir, kaldıramazlar. Şöyle etrafınıza bir bakın, kim hangi makamlarda ve bu makamlara hangi aşamalardan geçerek gelmişler. Kapasiteleri ve aldıkları eğitim bu görevi yapmak için yeterli mi.

Dün ahlaklı ve saygılı her insanın vicdanını sızlatan bir haber vardı gazetelerde…Kuşyemi satarak geçimini sağlayan 79 yaşındaki Esme nine, Güvenpark’ta bulunan süs havuzunun başında yanında getirdiği kuşyemi tezgahını açarak satmaya başladı. Bu sırada zabıta ekipleri, yaşlı kadına satış izni olmadığını belirterek, parkı terk etmesini istedi. Yaşlı kadınla tartışmaya başlayan zabıta, sinirlenince yaşlı kadının paralarını süs havuzuna atarak olay yerinden ayrıldı.

İnsafsızlar…79 yaşındaki bir nine, hem de kuş yemi satarak geçimini sağlıyor ve siz sokaktaki haydutlara yapmadığınız ya da yapamadığınız işlemleri bu yaşlı insana tatbik ediyorsunuz. Yesinler sizin görev aşkınızı.

Eğer içinizde birazcık, vicdanınızın sesini dinleyecek kadar insanlık kalmış olsaydı bu hareketi yapmazdınız. Hayat yolunda vicdan insana iyi ve kötüyü gösteren en iyi yol gösterici, en iyi pusuladır. Vicdan insanın bütün duygu ve düşüncelerini, bu duygu ve düşüncelerdeki maksat ve niyetlerini adım adım izleyen, hiçbirisini kaçırmayan, hatır, gönül, hoşgörü, merhamet, dostluk, iltimas vb. tanımadan yargılayıp sorumluluğu takdir eden her zaman uyanık bir hakimdir.

Saygıdeğer ve pek muhterem görevli kardeşlerimiz…Dün akşam gazete ve televizyonlarda bu haberi izledikten sonra pişmanlık duydunuz mu. Hiç sanmıyorum. Peki gece rahat uyuyabildiniz mi. Aklınızda olsun olun temiz bir vicdan kadar yumuşak bir yastık yoktur.

İzlediğiniz zaman eminim hepinize çok tanıdık gelmiştir bu zabıtalar. Sosyal hayatta kendi kişilikleri ile bir statü edinememiş bu insanlar, sahip oldukları gücü kullanarak diğer taraftaki eksikliklerini tatmin ederler. Ellerindeki gücün etkisiyle üstüne vazife olmayan işlere karışırlar, hadlerini aşarlar. Otobüs şoförlerinden, zabıtalara, hatta garsonlara dek uzanan geniş bir yelpazede kendilerine yer bulurlar. İnsanları düşman gibi görme potansiyelleri üst seviyededir. Karşısındakinde: “yoksa ben bir halt değil miyim?” hissiyatı uyandırırlar.

Görmemişin oğlu olmuş…Biz burada neyiz!. . . Ve daha bunlara benzer pek çok atasözümüz vardır. Günümüzde bazı kasım kasım kasılarak, dik gezen ölüler misali dolaşan, koca göbekli sonradan görme, ensesi kalın takımından bazı sözde etkili ve yetkili makamları işgal edenler içindir bu sözler…

Sorsan hiçbiri kendini bu sınıfa koymaz ve hatta “Valla gardaşım ne yapıyorsam memleket menfaati içindir. Yoksa benim ne işim vardı bunca eziyet ve zahmetin altına girecek ve milletin kahrını çekecek…” türünden yersen beylik laflar ederek, istemem ama yan cebime koy edebiyatında mastır yapmış uzman beyler…

Stanford Üniversitesinde okuyan öğrencilerden kurulu bir denek grubu üzerinde yapılan bir araştırmada deney grubu 2 bölüme ayrılmış.

Bir grup gardiyan olurken , diğer gruptan ise mahkumlar gibi davranmaları istenmiş. Gerekli kıyafetleri giyip , bir süre boyunca hapishane düzeni içinde yaşayan denek gruplarının deney bitimindeki davranışları gözlendiğinde ortaya çıkan sonuçlar çok ilginç olmuş.

Çünkü gardiyan rolünde , diğerleri üzerinde yetki sahibi olan denek grubu sadistleşmeye ve ellerinde tuttukları yetkiyi saldırgan bir tutumla kötü kullanmaya başlamış .

Diğer grup ise kendisine yapılan haksızlıklara ve saldırılara ; ben bunu yaptıklarım yüzünden hak ettim diyerek sessiz bir tutum içerisinde kalmış. (Peki bu grubu tanıyabildiniz mi?)

İnsanlara hak etmedikleri yetki verilince ne oldum delisi oluyorlar, bu sorumluluğun altında eziliyorlar ve nihayetinde saldırganlaşıyorlar. Çünkü bu sorumluluğu kaldıracak altyapı ve birikime sahip değiller. Buralara adım adım, sindirerek gelmediler. Güzel insandan beklenen nedir;büyüdükçe, makam mevki sahibi oldukça tevazu sahibi olması değil mi?

İyi bir insanın taşıması gereken temel özelliklerden birisi de saygılı olmaktır;özellikle de yaşlılara, anne babaya saygı. Merak ediyorum kendi anne babanıza da böyle mi davranıyorsunuz. Saygı insanın kendi kişiliği ile başkalarının kişiliğinin arasındaki sınırı bilip o sınırı aşmamasıdır. Kendi aleyhine dahi olsa başkasının hakkına, hukukuna özen göstermesidir.

Attığımız her adımda vicdan neyin doğru neyin yanlış olduğunu bildirecek gerçek ve tek ahlak hocasıdır.

Türkiye’nin en önemli sorunu insan sorunudur. Kendi özgür vicdanına hesap verebilecek insan yokluğu…

Herkese karşılıklı saygı ve sevginin tüm insanlığı kucakladığı bir dünya diliyorum. Sevmeye başlayınca eskisinden çok faklı bir insan olduğunuzu hemen fark edeceksiniz.

Belçika’da 30 yıldır hapiste bulunan bir seri katil “dayanamayacak kadar büyük psikolojik acı çektiği” için ötenazi talebinde bulundu. Aynı zamanda tecavüzden hüküm giymiş olan mahkumun bu isteği kabul edildi.

Haberi okurken Dostoyevski’nin suç ve ceza romanını düşündüm. St. Petersburg’un sefil ve çirkin dünyasında yaşayan Raskolnikov’un, yaşam mücadelesi ve kendi iç hesaplaşmalarının anlatıldığı roman bana göre tartışmasız bir başyapıt. Çevrenin ve toplumun insan üzerinde gerçekleştirdiği değişimleri açık ve net bir şekilde ifade eden roman bize şunu anlatır; İnsan her türlü zorluğa dayanırken; eşitsizliklere başkaldıran, haksızlıkla uzlaşmayan ahlaklı bir varlık olmalıdır.

Suç işleme trendi, ülkemizde ve dünyada gittikçe artmakta. Suçların bireysel olması yanında kitlesel nitelikte de olması vahameti arttırmaktadır.

Ülkemizde suçların yaklaşık olarak yarısı, 25 yaşın altındaki çocuklar ve gençler tarafından  işlenmektedir. İleri yaşlarda suç işleyenlerin yüzde doksanın çocukluk ve gençlik çağında suç işledikleri saptanmıştır. Konuya bu açıdan bakıldığında, çocuk ve gençlerde suç nedenlerini bulmak ve bunların önlemini almak, bir anlamda toplumda işlenen suçların da azalmasını sağlamak için çok önemlidir.

Suç nedir?

Bilindiği gibi hukuk; toplu halde yaşayan insanların davranışlarını düzenleyen disiplinlerden birisi ve de en önemlisidir. İnsan tabiatı ve bencilliği, hukuk düzeni olmadan birlikte yaşanabilmesine olanak vermez. Hukuk koyduğu kurallarla bu düzeni kurar ve korur. Suç;toplumun huzur ve sükununu bozdukları için yapılmaları yasak edilmiş ve işlenmeleri halinde cezayı müeyyide gerektiren fiillerdir.

İnsanlar neden suç işler?

Dünyayı tehdit eden suç olgusunun sebeplerine inmek, gerekçelerini irdelemek; suçlulara verilen cezalardan daha önemlidir. Her suç işleyen kendince o suçu meşrulaştıracak bir yöntem üretir ve kendince suçsuzdur.

Suç kavramını ele alırken o toplumun sosyolojik ve ekonomik yapısını ele almak gerekiyor. . . ve kişiyi o suça yönlendiren sebeplerin neler olduğunu da tespit etmek gerekiyor. . Sahi insan yanlış olduğunu, sonrasında pişmanlık duyacağını bildiği halde niçin suç işler?

İnsan, yaşadığı çevrenin çocuğudur;suçun nedenlerini insanların yaşadıkları sosyal ve fiziksel çevrede aramak gerekir. Suç, insanların içinde yaşadıkları toplumla aralarındaki sosyal bağların zayıflamasının sonucudur.

Çocuk ve genci suça yönelten ailelerin ortak özelliklerini şöyle toplayabiliriz: Yerinde kullanılmayan anne baba disiplini, aşırı aile baskısı, anne babanın aşırı ilgisi ya da ilgisizliği; gayrimeşru yaşantı ve bunun sonucu meydana çıkan çocuk; baba ya da annenin olmaması; ayrılmış anne baba; babanın alkolik olması; çalışma zorunluluğu yüzünden babanın uzun süre evden uzak kalması; işsizlik ve ekonomik güçsüzlük; sık sık çevre değiştirme.

Toplumsal, ekonomik ve kültürel değişmelerin toplumda yarattığı bunalımlar ve çatışmalar aile içine de yansır. Değişen değerler ve ahlak kavramının aile içinde yarattığı çelişmeler çocuk ve gençleri yeni arayışlara ve kişiliğini göstermek için davranış sapmalarına sürükler.

Başka bir bakış açısı, insanların her fırsatta suç işleyeceklerini iddia eder. Bu bağlamda insan her an kötülük yapmaya müsait ve kötülüğe hazır bir varlık olarak değerlendirilir. Bazı bilim adamları özellikle Freud saldırganlık ve cinselliğin yaradılıştan geldiğini savunur.

Suç diğer davranışlar gibi öğrenilen bir davranıştır.

Suçluyu suça iten onun içindeki kötülükten ziyade toplumun değer yargılarıdır. Kendisini aldatan karısını öldüren adam kanunlar ve yasalar önünde suçlu sayılırken toplumun genelinin gözünde suçsuzdur.

Hukuk sistemi alt sınıfların işlediği ‘adi suçlara’ odaklanır, üst sınıfların işlediği suçları gündeme getirmez. Örneğin gecekondu semtindeki bir okulda yaşanan bir şiddet olayında öğrenciler kriminalize edilirken, prestijli bir kolejin tuvaletinde uyuşturucu madde kullanan üst sınıfa mensup öğrencilere adli işlem uygulanmaz.

Hatırı sayılır bir beyaz yakalının bir kalemde yaptığı milyarlarca dolarlık hırsızlık, ‘hortumlama’ kavramıyla normalleştirilirken, birden fazla çocuğun yaptığı ekonomik değeri çok küçük olan hırsızlık, ‘organize suç’ kapsamında değerlendirilebilir.

Toplumda ekonomik eşitsizliklerin artması sonucu çocuklar, gelişim çağlarını fakirlik içinde yaşamaktadırlar. Buna ek olarak çocuklara ve ailelere yönelik kamu hizmetlerinin yetersiz olması da beraberinde çocukların suça itilme riskini getirmektedir

Adalet dağıtmayan bir hukuk sisteminde, bazı kişilerin haklarını, yargıya müracaat etmeden, kaba kuvvet ile alma yoluna gittikleri görülür. Belirli fırsatlara ulaşabilmek için yasal ve yasal olmayan yollar bulunmaktadır. Yasal fırsatlar engellendiği zaman, yasal olmayan fırsatlardan yaralanma yoluna gidilir, bu da suçu doğurur.

Fransız sosyologu Emile Durkheim’a göre, ahlaki yükümlülükler ve sosyal kurallar olmazsa, yaşam çekilmez hale gelir ve anomi ile sonuçlanır. Anomi bir kuralsızlık, normsuzluk duygusu olup, intihar ve suç gibi yıkıcı davranışları sonuçlar. Sınırlandırılmamış istekler ve davranışlar, önemli sosyal normlardan sapma ile sonuçlanır.

George Vold’a göre, toplum gruplardan oluşmaktadır. Bu grupların çıkarları ve amaçları birbiri ile çatışır, yarışır veya aynı doğrultuda olursa gruplar arasında uyuşmazlık başlar. Gruplar çıkarlarını çok iyi gözetirler ve onları savunmaya her zaman hazırdırlar. Bir grup durumunu koruyabilmek için ve geliştirebilmek için diğer sürekli diğer grupları kollamak ve mücadele etmek zorundadır.

Düşük gelir sınıfının kültürü suç doğurur, çünkü düşük gelir sınıfının ilgi odakları; açıkgözlük, heyecan, ve başına buyruk olmaktır. Açıkgözlük, başkalarını atlatabilme, onları kandırarak para kazanma; heyecan, tehlike, risk, başına buyruk olma ise herhangi bir sınırlamayı kabul etmemek anlamına gelmektedir. Kişi çevresiyle özdeşleşebilmek, çevresince kabul edilmek, bir statüye, prestije sahip olabilmek için bu özellikleri benimsemek zorundadır. Öte yandan bunları yaparken suç işlemesi kaçınılmazdır.

Bazen ölü bir insan faydalı olabilir. Örneğin biri bir cinayete şahit olduğunda katili ele vermemesi için susturulması gerekir. Yani onun ölümü, belli bir amaca hizmet etmektedir.

İnsan temel ihtiyaçlarının yoksunluğundan ileri gelen bir suçu işliyorsa, bu ihtiyaçlarını karşılamakla mükellef olan devlet onu yargılayamaz. Aç kalan adam çalar, hayatta kalması da suçun sürekliliğine dayanıyorsa artık karnını doyurmak için değil de diğerlerinin yaşadığı hayata ulaşma güdüsüyle çalar.

Bireylerin gelişimini şekillendiren toplumun analizi gerekmektedir. Suçun oluşum koşullarını değiştirmek için çalışmalar yapılmalıdır. Sadece bireysel yaklaşım veya cezalandırmalar olumlu sonuçlar için düşük bir potansiyeldir. Az gelişmiş semtlerde sosyal hizmet kurumlarının, danışmanlık merkezlerinin, anaokullarının, anne-baba-çocuk eğitimlerinin artışı hapishanelere göre daha az maliyetlidir. Kanunlar net bir dil konuşmalı, tutarlı ve caydırıcı olmalıdır. Her vatandaş şiddetin hiçbir şekilde kabul edilemeyeceğini anlamalıdır.

Özellikle Türk gençliğinin probleminin gösterişli hayat özentisi ve ekonomik koşullar olduğu kabul görmüş bir gerçektir. Yaşadıkları hayatı, anne ve babalarını dizilerde gördükleri ya da çevreden algıladıkları hayatlara benzetemeyen gençler o hayatlara ulaşmanın yolunu farklı yerlerde aramakla birlikte tamamen boş vermiş bir hayata da sürüklenebilmektedir. Üzücüdür ki zorluklarla karşılaştığında suça başvuran bir gençliğe sahip olduk. Umarım gelecekte bu sorunlar aşılır. . .

Bodrum ilçesindeki evinde yaşamını sürdüren Müzeyyen Senar’ın sağlık durumunun yaşlılığa bağlı nedenlerden dolayı ağırlaşması üzerine ailesi tarafından daha iyi şartlarda bakımının yapılacağı bir merkeze sevk edilmesine karar verildi. Senar, evinden özel bir ambulansla alınarak, kızı Feraye Işıl tarafından İzmir’in Urla ilçesindeki Darüşşafaka Yaşlı Bakımevine götürüldü.

Müzeyyen Senar; kendine has ses rengi, üslup özeni,görev ciddiyeti ve sorumluluk anlayışıyla, gerçek anlamda bir usta ve örnek alınacak seçkin ve saygın bir sanatçıdır.Uzun süredir tedavi görüyordu…Ama bugün gazetelerde bu haberi okuyunca üzüldüm,sanıyorum sizler de benimle aynı duyguları paylaşıyorsunuz.Biz toplum olarak huzurevi,bakımevi sözcüklerine alışamadık.İnsanın içi burkuluyor…huzurevinin bize ilk çağrıştırdığı huzur değil, terk edilmek çünkü.

Unutturamaz seni hiçbir şey, unutulsam da ben

Her yerde sen, her şeyde sen, bilmem ki nasıl söylesem?

Bir sisli hazân kesilir rûhum eğer görmesem

Neş’em de sen, hüznüm de sen, bilmem ki nasıl söylesem?

Yaşlandıkça hayat kalitesi azalıyor,doğru.Çocuklarına yük olmak istemeyen ama bakıma muhtaç yaşlılarımız için ne yapmalı? Bu sorunun tek bir cevabı yok.Yargılamak kimsenin haddine değil,çünkü herkesin kendine göre bir doğrusu var.Çocuklarını tanımıyoruz,neler yaşadılar bilmiyoruz.Kültürel olarak biz birlikte yaşamayı,birlikte yaşlanmayı seven yapıdayız.

Yaşlanınca bazı insanlar özel bakıcıya gereksinim duyar.Temel ihtiyaçların giderilmesi bir müddet sonra çocukları tarafından yürütülemez hale gelir ve bu işi profesyonelce yapacak bir bakıcı tutulması gerekir.Eviniz,ekonomik durumunuz ve zamanınız bunu yapmaya yetmediği takdirde geriye tek bir seçenek kalıyor;huzurevine götürmek.Sayın Müzeyyen Senar’ın da bu kategoriye girdiğini düşünüyorum.Çünkü uzun zamandır kızı tarafından evinde bakılıyordu zaten.Eğer başından atmak gibi bir niyeti olsaydı,hastalığının en başından itibaren bugünlere kadar beklemezdi…

Kendisine acil şifalar diliyorum.Ama bugün bu haber vesilesiyle anne babalarına sabır ve saygı gösteremeyen,nankör ve vefasızlara birkaç sözüm var.Anne onca gece uykusuz kalmıştır, yememiş içmemiş çocuğunu büyütmüştür.Baba para kazanmak için gecesini gündüzüne katmıştır, ama nankör evlat tarafından bir kenara atılmışlardır.Annesine babasına bakmayan insan, iki dünyada da gün yüzü görmez.Acıdır, yazıktır. Aynısını çocukları da kendilerine yapacaktır.

Bir gün huzurevine götürüleceğini anlayan bir dede ona dikilen sepetliği görünce ağlamaya başlar. Torunu yanına gelir ve babasının neden o sepeti ördüğünü anlamaya çalışınca dedesi vakur bir duruşla babasına isyan etmemesi için ona ait olmadığını söyler. Fakat torunu dedesini, anne ve babasının istemediğini anlamıştır. Zaman gelir, yıllar geçer ve babası yaşlılık merdivenine adımını dayayınca çocuk eline aldığı bir odun toynağını dövmeğe başlayınca babası çocuğuna onun ne olduğunu sorar.Çocuğun verdiği cevap asırlara nakşedilecek bir ibretlik olayın kapılarını açar: Ey babacığım.Sen zamanında dedemi huzurevine götürmek için bu sepetliği yapmıştın ya ..işte ben de seni bırakmak için bu sepeti örmeğe başladım’’ diye cevap verir.

Siz dünyaya geldiğinizde havalara uçan bu kişiler, elinden geldiğince canından ciğerinden parça olan çocuklarının her isteğini yerine getirmeye çalışırlar.Size kızsalar bile gönülleri her zaman yanınızdadır,kızgınlıkları bile çok sürmez,çünkü onlar sizi çok seviyorlardır.

Sonra onlar yaşlanınca hatta kendilerine bakamayacak duruma geldiklerinde,aynı sizin bebekken ki haliniz gibi olduklarında,onlardan rahatsız olmanız,bakımlarını üstlenmenin zor gelmesi ne kadar içler acısı bir durum.

Oturup sakin bir kafayla düşündüğünüzde yıllarca size göz bebeği gibi bakmış kişileri el gibi görmek ne demektir, hiç aklınız kabul ediyor mu bunu.Ya vicdanınız,başınızı yastığa koyduğunuz an rahat mı.Eğer rahatsa diyecek bir şeyim yok.Anne ve babanız onlara bakmasanız da sizi sevmeye devam edeceklerdir eminim.

Çocuklarının yaptığı her hatayı kabul ettikleri gibi bunları da kabul ederler, yalnız kaldıklarında da yine size hak verirler, haklarını nasıl ödeyeceğiz bir düşünün!

Bakım hizmetinin kalitesi, yaşlının yaşam kalitesini arttırır.Toplumsal yaşamın tehdidi altında savunmasız kalan yaşlıların korunması, kollanması, bakılması ve desteklenmesi gerekmektedir.Bu amaca ulaşmak için geliştirilen “toplum temelli bakım” ve “yerinde yaşlanma” kavramlarının ortak yönü ; yaşlının çevresiyle ilişkisini güçlendirmek, yaşamını alıştığı ortamda sürdürebilmesi için gereksinimlerini karşılamak, toplumsal yaşama dahil olması için çaba harcamak ve tıbbi bakımını desteklemektir.Tüm dünyada  yaşlı bakımının toplum olanaklarıyla desteklenmesi için farklı seçenekler olsa da;en yaygın olanı evde bakımdır.

Teknolojiyle birlikte bireyselci hayat tarzını benimseyen insanlar artık hayatlarını özelleştirmek istiyor ve mutluluklarını sınırlandırarak tercihlerini yalnızlıktan yana kullanıyor.Zaten bunca kalabalığa rağmen artan yalnızlığını bir mum ışığında renklendirmek gibi romantizm esirlerinin hayatlarını taklit ediyoruz.Gittikçe küçülen sınırlarımız içinde iki yaşlının nefesini hissetmek bile istemiyoruz sanki.

Halbuki her insan hayatını ve emeğini adadığı en büyük yatırım olan evlatlarının mutluluğunu paylaşmak ister.Yaşlı bir çiftin en büyük mutluluğu kendi evlatlarının mutluluklarını izlemektir,bu bile yeter onlara.

Huzurevinde bir anne düşünün, pencere önünde bekler evladını bir kez geçse de görsem diye yüzünü… Pencerenin en hüzünlü yüzü sonsuz bir bekleyiştir onun için, belki de en acı tarifi ile gelmeyeceklerini bile bile ölümüne bir bekleyiştir. Bekleyen olmak böyle bir şeydir, sanki gelir geçer de pencereden, göremem kaçırırım diyerek kendini kapının önüne atıp, gözlerini pusuya yatırıp, adasına gelemeyecek kaptanını beklemek gibi.

Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez’in dediği gibi;Kampanya içinde bir kampanya daha başlatalım. Kampanyamızın başlığı şu olsun ‘Ey Türk milleti gelin her evi huzurevi yapalım’. Çünkü içinde yaşlısı ihtiyarı olmayan, içinde annesi babası olmayan, içinde dedesi ninesi olmayan bir ev huzurlu ev olmaz.

Huzurevinde umut ve özlemle bir ziyaret bekleyen binlerce yaşlı insan var.Bana kalırsa ölmeden önce mutlaka bir huzurevine gidin,hayatın sonunu görmüş olursunuz.Ne kadar sevinirler bilemezsiniz,sizden bir şey beklemezler.Sadece hatırlarını sorun,onunla mutlu olurlar.Hepsinin acı bir hikayesi vardır,uzaktan göründüğü gibi değil bu iş.

Yalan söylemek bir hayatı gizlemek amacıyla gerçeğe uygun olmayan bir girişimde bulunmaktır. Sosyal bir davranış olan yalanın amacı, başkalarını yanıltmaktır. İnsanlar yalancı doğmazlar ama yalan söylemenin öğrenildiği bir gelişim süreci yaşarlar.

Yalan söylemek, kendini sevmemenin belirtisidir. Kendinden hoşnut olmayan, kendine güvenmeyen, kendini sevmeyenlerin sığındığı ve sürekli tedirgin olduğu bir liman.

Yalan alışkanlığı da tıpkı alkol ve uyuşturucu madde gibi küçük kullanımlar şeklinde başlar ve sorunlar arttıkça da şiddetlenir. Kişi artık hemen hemen her zaman günün herhangi saatinde yalan söylerken bulur kendisini.

Yalan doğası gereği her zaman olmasa dahi er ya da geç kendini gerçekliğini ortaya koyar. Bu durum beraberinde sosyal bir takım sorunları da getirir, kişi artık yalancı çoban hikâyesinde olduğu gibi çevresi tarafından tüm davranışları ve sözleri kuşku ile takip edilen biri haline gelir.

Yalanla ilgili önemli gerçeklerden biri de en iyi yalancıların öncelikle kendilerini kandırabilen insanlar olmasıdır. Kişi kendi söylediği yalanlara inanmayı başarıyor ve bunu bilinçli ya da bilinçsiz bir şekilde yapıyorsa artık söylediği yalanlar başkaları tarafından doğruymuş gibi algılanır.

Neden yalan söyleriz?

Yalan benliğimizin vazgeçilmezi. O kadar ki, konuşmayı öğrendiğimiz an yalan söylemeye başlıyoruz ve ölüm döşeğine kadar sürdürüyoruz. Peki neden?

Ahlak geleneğince yalan, olmaması gereken durum ya da olumsuz bir kavram olarak tanımlansa da yalan kavramının görünenden daha karmaşık birçok farklı boyutu ve nedenleri vardır. Yalan, psikolojik, sosyolojik ve biyolojik nedenler sonucunda ortaya çıkar.

1. Acıyı Erteleme İhtiyacı: İnsanoğlunun temel olarak yaşantısı acı ve haz dengeleri üzerine kuruludur. Bu nedenler kişiler çoğunlukla acıdan kaçma ya da erteleme ihtiyacı duyarlar.

2. Anlaşılmama Kaygısı: Anlaşılma söz konusu olduğunda karşımıza Empati kavramı çıkmaktadır. Kişi başkaları tarafından anlaşılmadığı hissine kapılırsa kendini olduğundan farklı göstermek için yalana başvurabilir.

3. Özgüven Eksikliği: Kendimize olan güvenimizin tehdit altında olduğunu hissettiğimiz an daha karmaşık yalanlar kurmaya başlıyoruz.

4. Kişilik Bozuklukları: Kişide bağımlı, sınırda, narsistik vb. kişilik bozuklukları olduğu durumlarda önüne geçemediği bir şekilde türlü nedenlerle yalan söyler.

5. Sosyal Ortam: Feldman insanların yalan söylemelerini reflekse benzetiyor. Yalan söylemenin günümüz toplumunda normal iletişimin bir parçası olarak algılandığını belirtiyor

6. Sosyolojik nedenler: Konuya sosyolojik olarak baktığımızda sosyal kabullerin, ahlakın, gelenek ve göreneklerin ve töre gibi kavramların insanı yalan söylemeye zorunlu kıldığını söyleyebiliriz. Ve tam aksi şekilde yalan da sosyal olguları ortaya çıkarabilir. Kişinin yakın çevresinde yalan söyleyen model alabileceği ebeveyn, akraba, öğretmen ya da arkadaşlarının olması durumunda yalan söyleme alışkanlığı kazanması kaçınılmazdır.

7. Suçluluk Duygusu: Kişi yaptıkları ya da yaşadıkları ile ilgili olarak duyduğu suçluluğu bastırmak amaçlı yalan söyler. Burada adı geçen suçluluk bir özsuçluluk duygusudur ve kişi çoğunlukla söylediği yalana kendisini de inandırma eğilimindedir.

8. Psikolojik korku: Bireylerin zarar görmek, cezalandırılmak, kabul görememek veya kaybetmek gibi korkularının olduğunu görürüz. Psikolojik olarak korku, yalan için en önemli nedenlerdendir.

9. Sosyal keyif için: Günlük hayatın akışında birçok insan sohbetleri renklendirmek için yalan söylüyor. Olayları olduğundan abartılı anlatmak bu kategoriye dâhil. Ünlü yazar Oscar Wilde’a göre, “Yalan söylemek gerçek hayatın katlanılmaz sıkıcılığından kurtulmak için hoş bir kaçış yolu. ”

10. Beyaz yalanlar: Hakikati söylememenin, sıkıntıların çözümü olacağı durumlarda yalana başvuruyoruz. Gerçeği aktarmamak başımıza büyük sorunlar açmayacaksa ve genel iyiliğe katkıda bulunacaksa yalan tercih edilen bir alternatif. Beyaz yalan; ama unutmamalı ki, en kolay kirlenen renk beyazdır.

11. Kompülsif motif: Zararsız yalancılardan ayrılan kompülsifler, düzenli olarak ve sebepsiz yere yalan söyleyen insanlardır. Bağımlı oldukları için yalan söylerler; onlar için yalan bir takıntı haline gelmiştir ancak yalanları kendilerinden başka kimseye zarar vermez.

12. Konfabülasyon olanlar: Kronik konfabülasyon, beyni hasar görmüş kişilerin hafıza sorunu olarak hatıralarını çarpıtması ya da yanlış yorumlamasıdır. Konfabülasyon yapan hastalar durumlarından habersizdir ve samimidirler. Yalanları onların içinde yaşadığı dünyaya dönüşür.

13. Patolojik sebepler: Yalan söylemeyi takıntı haline getiren patolojik yalancılar, kontrol etme anlamında kompülsif yalancılardan ayrılır. Başka bir kategoride yer almalarının sebebi, fayda elde etmek için yalan söylemeleridir.

14. Rol kesenler: Hayali hikâyeler uydurmak ve diğerlerini buna inandırmak yaratıcı bir performanstır. Düş kurmadan alınan keyfin azaldığı yetişkinler dünyasında, çocukluğun büyülü gerçekçiliğini yaşatma arzusudur. Marlon Brando’ya göre ancak “Yalan söyleyebiliyorsanız, rol yapabilirsiniz”.

Yalanın önlenmesi

Önce çocuklardan başlamalıyız, neden?

Hiç bir ebeveyn çocuğunu yalan öğrensin diye yetiştirmez ama farkında olmadan çocuğun ruhsal binasını inşa ederken, biz büyüklerin “beyaz yalan” diye baktığı davranışlar çocuğun ruhsal binasına yalan harcını ekleyiverir. Sonrasında çocuk yalan söylediğinde ona bunu katiyetle yasaklama çabalarımız başarısız olur. Çocuğa güvenmek, onu her hatasında cezalandırmamak, karşılıklı güven hislerini geliştirmek suretiyle yalanlardan korunmak mümkündür. Yalanın önlenmesinde titizlikle uyulması gereken kurallar şu şekildedir:

1. Yetişkinler örnek olmalıdır. Eğer anne baba başkalarına yalan söyleyecek olursa, çocuğun dürüstlüğün önemini anlaması çok güç olacaktır.

2. Aşırı tepki göstermemek gerekir. Aşırı tepki göstermek, çocuğun sizin öfkenizden korunmak için, yalan söylemeye devam etmesine yol açar.

3. Çocuklardan başaramayacakları şeyler beklememelidir.

4. Fazla baskıdan kaçınmalı ve koyduğumuz kurallarla çocuğun yaşamını fazla sınırlamamalıyız.

5. Çocuğu yetişkinler araç olarak kullanmamalıdır. Ör; anne ya da babanın çocuğa yalan söyletmesi.

6. Gizli polis gibi çocuğu sorgulamamalı: Ör; “Doğru söylersen ceza vermeyeceğim” dedikten sonra, çocuk doğruyu söyleyince “biliyordum” diyerek tepki vermek ya da dayak, çocukta yalanı pekiştirir.

7. Çocuğun diğer çocuklarla kıyaslanmaması gerekir.

8. Ana-baba-çocuk iletişiminin olumlu olması gerekir. Çocuğu dinlemek ve çözüm yollarını kendisinin bulmasına yardımcı olmak gerekir.

9. Yalan söylediği için çocuğu suçlamamak gerekir. “Yalancı” etiketi yapıştırılmış olan bir çocuk, bu etiketin gereklerini yerine getirecektir.

10. Doğrudan emin olmak için kontrol edin. Çocuğa “Ödevin bitti mi?” diye sormak yerine “ödevini görmek istiyorum” deyin.

Yalan bir semptom, bir belirti ya da dışa vurumdur. Bu nedenle yalan söyleyenin nedenlerine baktığımız kadar yalan söyleme şekline de bakmamızda yarar vardır.

Sonuç olarak yalan, nedenleri kadar sonuçlarıyla da bizi etkileyen bir unsurdur. Bu unsurdan en az yarayı almak için düşünerek konuşmak ve en önemlisi yalan söylemek için gerçekten iyi bir sebebe sahip olup olmadığını düşünmek gereklidir

Eskiden yalan söyleyen toplum dışına itilirdi sessizce, derinden. Yalan söyleyenin yanakları domates gibi kızarır ve sesi titrerdi. Yalan söylemek onursuzluktu.Ne oldu, nasıl ve ne zaman oldu da toplum kendine bir beyaz yalan cübbesi uyduruverdi?

Doğru söylediğin zaman kimse inanmayacak. İşte, yalan söylemenin cezası budur.